گل‌محمدی یکی از گونه‌های مهم رز در ایران، از گذشته‌های دور به منظور تهیه گلاب و روغن‌های معطر مورد توجه بوده است. با وجود سابقه دیرین کشت و کار گل‌محمدی در ایران، اصلاح ژنتیکی آن به دلیل اطلاعات اندک در زمینه ذخایر‌توارثی این گیاه بسیار محدود بوده است. در این راستا مطالعاتی در جهت بررسی تنوع ژنتیکی گل‌محمدی انجام شد. تعداد 41 ژنوتیپ گل‌محمدی از نواحی مختلف کشت و کار ایران (استان‌های فارس، کرمان، اصفهان، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی) و یک ژنوتیپ از بلغارستان، از نظر ژنتیکی و فنوتیپی با استفاده از 31 آغازگر RAPD و10 نشانگر مرفولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند.. هر دو نشانگر ملکولی و مرفولوژیکی درجه بالایی از چندشکلی را در میان ژنوتیپ‌های گل‌محمدی در ایران نشان دادند. همبستگی نسبتاً خوبی (74/0 r=) بین ماتریس‌های تشابه نشانگر RAPD و نشانگرهای مرفولوژیکی بدست آمد.ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بر اساس نتایج RAPD به 10 گروه در مقایسه با 4 گروه بر اساس صفات مرفولوژیکی تقسیم‌بندی شدند. مقایسه دندروگرام‌‌ها نشان‌دهنده کارایی کمتر نشانگرهای مورفولوژیکی در جداسازی ژنوتیپ‌ها از هم با توجه به تعداد کمتر گروه‌های متمایز شده در مقایسه با نشانگر ملکولی بود. با این وجود با توجه به این که هر دو روش قادر به ردیابی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ‌های گل‌محمدی بودند می‌‌توان با توجه به هدف مطالعه و تسهیلات موجود از هریک از این دو روش و یا ترجیحاً به موازات یکدیگر در شناسایی ذخایر‌توارثی بهره برد. بر اساس نتایج این مطالعه، ذخیره توارثی گل محمدی مورد بررسی از تنوع ژنتیکی قابل توجهی برخوردار بوده و منبع ارزشمندی برای پژوهش‌های به‌نژادی این گونه می‌باشد.

Keywords