کیفیت خاک برای ارزیابی میزان تخریب اراضی یا اصلاح و تعیین نوع فعالیتهای مدیریتی جهت کاربری پایدار کیفیت خاک مهم است. برای تعین شاخص کیفیت فیزیکی خاک تعداد 93 نمونة دست‌خورده و 93 نمونة دست نخورده از عمق 10-0سانتیمتری خاکهای منطقة کرج و ورامین انتخاب شد. فراوانی نسبی ذرات خاک به روش هیدرومتری، کربنات کلسیم معادل به روش کلسیمتری و جرم ویژة ظاهری نمونه های دست نخورده به روش پارافین انداز ه‌گیری شد. علاوه براین هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با دستکاه هدایت‌سنج و غلظت سدیم در عصاره اشباع خاک توسط دستگاه فلیم فتومتر و غلظتهای کلسیم و منیزیم با روش تیتراسیون توسط EDTA تعیین و نسبت جذب سدیم با استفاده از رابطه SAR=Na/(Ca+Mg)1/2 تعیین شد. همچنین منحنی رطوبتی خاک با استفاده از قیف هینز در مکشهای 15، 25 و 55 سانتی‌متر و همچنین توسط دستگاه صفحات فشاری و غشاء فشاری با اعمال مکش های 0، 10، 20، 30، 50، 100، 200، 300، 500 و 1000 کیلوپاسکال بدست آمد. با استفاده از داده‌های جرم مخصوص ظاهری، فراوانی نسبی ذرات خاک (شن، سیلت و رس) و رطوبتهای اندازه‌گیری شده به کمک نرم‌افزار ROSETTA پارامترهای معادله ون‌گن‌اختن(1980) تعیین شد. سپس با استفاده از رابطه دکستر (2004) شاخص کیفیت فیزیکی خاک تعین و معادله رگرسیونی آن ارائه شد. نتایج به دست آمده در این بررسی نشان داد که همبستگی بالایی بین درصد رس، سیلت و کربنات کلسیم معادل خاک و همچنین قابلیت هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم (SAR) عصاره اشباع خاک وجود داشت که همگی در سطح آماری یک درصد معنی‌دار بودند. ویژگیهای فوق به عنوان متغییر مستقل و شاخص S به عنوان متغییر وابسته در روش رگرسیون گام به گام، لحاظ شدند و رابطه رگرسیونی زیر به دست آمد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که با استفاده از ویژگیهای زودیافت خاک می‌توان شاخص کیفیت فیزیکی خاک را به راحتی تعیین نمودو آن را به عنوان معیاری برای ارزیابی ساختمان خاک لحاظ کرد. همچنین همبستگی بین شاخص S با درصد کربنات کلسیم معادل و EC مثبت و معنی‌دار است که نشان دهنده نقش مثبت این دو فاکتور در ایجاد ساختمان و در نتیجه افزایش شاخص S است. ولی همبستگی معنی‌دار و منفی بین شاخصS و درصد رس مشاهده شد.

کلمات کلیدی