مواد آلی محلول و غیرمحلول خاک توسط واکنشهای تبادلی و جذب شیمیایی، کمپلکسهایی را با فلزات تشکیل می‎دهند. به منظور بررسی اترات محلول فلزات سنگین بر غلظت عناصر کادمیوم، سرب و روی در زهاب تیمارهای خاک و همچنین بر میزان تجمع آنها در خاک، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات- فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای خاک شامل خاکهای دست‌نخورده(U)، دست‌خورده(D) و دست‌خورده همراه با 3% ماده آلی(O) بودند. بدین منظور پس از تهیه نمونه‌های خاک در ستونهایی از جنس PVC با قطر 20 سانتیمتر و ارتفاع 35 سانتیمتر، محلولهای 20 میلی‌گرم در لیتر کادمیوم، سرب و روی به مدت یک ماه به خاک اضافه شدند. از سطح خاک تا عمق 10 سانتی متری نمونه هایی به طول 2 سانتی متر، از عمق 10 تا 22 سانتی متری نمونه هایی به طول 4 سانتی متر و از عمق 22 تا 30 سانتی متری یک نمونه به طول 8 سانتی متر برداشته شد و غلظت عناصر مختلف در آنها اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه آماری نشان داد که غلظت کادمیوم در اعماق مختلف خاک با هم اختلاف معنی‌داری در سطح آماری 01/0 درصد داشتند و تنها از عمق 14 تا 30 سانتی‌متری هیچ گونه تفاوت معنی‌داری بین عمقهای مختلف مشاهده نگردید. در تیمارهای D و O بیشترین مقدار کادمیوم د رسطح خاک یعنی عمق صفر تا دو ساتنی‌متر مشاهده شد، که با سایر اعماق اختلاف کاملا معنی‌داری را نشان داد. عنصر سرب در تیمار U روند تقریبا مشابهی با کادمیوم داشت. یعنی غلظت آن از سطح خاک تا عمق 10 سانتی‌متر تفاوت معنی‌داری را در اعماق مختلف نشان داد. از عمق 10 تا 30 سانتی‌متر هیچ گونه تفاوت معنی‌داری در اعماق مختلف خاک مشاهده نشد. غلظت روی در عمق صفر تا دو سانتی‌متر تیمار U بیشترین مقدار بود و با سایر اعماق خاک اختلاف معنی‌داری در سطح آماری 01/0 درصد داشت. با افزایش عمق در این تیمار، غلظت آن بطور معنی‌داری تا عمق 8 سانتی‌متر کاهش یافت. از عمق 10 تا 30 سانتی‌متر کاهش غلظت بسیار کم و فاقد تفاوت معنی‌دار بود.

کلمات کلیدی