به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر عملکرد علوفه و خصوصیات کمی و کیفی دانه دو توده بومی گیاه کوشیا تحقیقی در سال زراعی 1386 در مزرعه تحقیقات شوری قطب علمی زراعت (گیاهان ویژه) دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار رژیم آبیاری 40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه و کرت های فرعی شامل دو توده بروجرد و سبزوار با سه تکرار قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه در علوفه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه های جانبی، وزن تر بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک بوته و شاخص سطح سبز ( (GAI و صفات مورد مطالعه در بذر شامل وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد پروتئین، درصد جوانه زنی، مدت زمان 50 درصد جوانه زنی، طول گیاهچه و وزن خشک گیاهچه ها بود. نتایج حاصله نشان داد که تیمارهای مختلف آبیاری تاثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد مطالعه علوفه داشت و به شدت بنیه و خصوصیات کمی و کیفی بذر را تحت تاثیر قرار داد. تیمار شاهد(آبیاری کامل) با تولید 22/13 تن علوفه خشک و 81/31 تن علوفه تر در هکتار از نظر کلیه صفات مورد مطالعه نسبت به تیمار های تحت تنش دارای برتری بود و در تیمار آبیاری چهل درصد، درصد روغن حدود 33 درصد و وزن خشک گیاهچه ها حدود 65 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش پیدا کرد. توده بومی سبزوار نیز در مقایسه با توده بومی بروجرد از نظر کلیه صفات مورد مطالعه برتری داشت ولی از لحاظ وزن خشک بوته، درصد پروتئین، زمان 50 درصد جوانه زنی (MGT) و طول گیاهچه اختلاف معنی داری بین دو توده مشاهده نشد. اثر متقابل آبیاری در رقم بر صفات وزن تر بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، شاخص سطح سبز و عملکرد روغن معنی داری شد. ضرایب همبستگی صفات مورد مطالعه در علوفه نشان داد که وزن خشک ساقه و شاخص سطح سبز به ترتیب بیشترین همبستگی را با وزن خشک و وزن تر بوته داشتند و در بذر بین درصد روغن و پروتئین همبستگی منفی و معنی داری مشاهده شد و صفات مورد مطالعه در علوفه بیشترین همبستگی را با عملکرد روغن در بذر نشان دادند.

کلمات کلیدی