سلول های بنیادی جنینی(ESC) ، سلول های تمایز نیافته ای هستند که قدرت تکثیر نامحدودی داشته و عوامل متنوعی از جمله تماس فیزیکی با سلول های مجاور و نیز حضور مولکول های خاص در محیط سبب القای تمایز در آنها به سمت انواع سلولهای تخصص یافته می شود. یکی از وسیع ترین کاربردهای این سلولها، تولید سلولهایی است که می توانند جهت پیوند سلولی و بازسازی بافتها از جمله بافت عصبی بکار گرفته شوند. به همین منظور دانشمندان همواره با استفاده از روشهای مختلف سعی درتولید سلولهای عصبی از سلولهای بنیادی داشته اند. در اینجا به مرور برخی از این روشها و بررسی مزایا و معایب هرکدام می پردازیم. مطالعات نشان داده است که افزودن اسید رتینوئیک (RA) به محیط کشت اجسام شبه جنینی(EB) منجر به تولید فزاینده پیش سازهای عصبی (NSC) می گردد. اما این سلولها نسبت به NSC هایی که در غیاب RA تولید می شوند، از قدرت تمایز پایینتری برخوردار هستند. بعلاوه ناهمگنی جمعیت تولید شده و دوره تمایز طولانی از دیگر معایب این روش است. همچنین conditioned medium بدست آمده از سلولهای سرطانی هپاتوسیت انسانی، می تواند سلولهای مرکزی EB ها را به NSC هایی تبدیل کند که قابلیت زیادی برای تمایز به انواع سلولهای عصبی دارند. بعلاوه باکشت EB های اولیه بر روی سطح چسبنده و در حضور حداقل سرم، NSC هایی تولید می گردند که پس از قرارگیری بر روی سطح لامینین دار و درحضور FGF2، جمعیت شان به خلوص بالایی می رسد. اما دوره تمایز بدین روش نیز طولانی است. در روشی دیگر، کشت ESC ها با تراکم کم و در حضور LIF سبب تولید نوروسفرهایی می شود که می توانند در حضور FGF2 به سلولهایی با قابلیت تمایز به انواع سلولهای عصبی تبدیل شوند. اما کارایی این روش نیز پایین است. همچنین ESCهایی که به صورت تک لایه و در محیط کشت فاقد سرم و LIF کشت داده می شوند، پس از پنج روز با کارآیی بالا به NSCها تمایز می یابند که قادرند به انواع سلولهای عصبی تمایز یابند. بعلاوه ، کشت ESCها بر روی سلولهای استرومایی و بدون نیاز به EBها می تواند به شکل کارا ودر زمانی کوتاه، سبب تولید NSCهایی با قابلیت تمایز فوق العاده گردد. بنابراین جهت تمایز ESCبه سمت NSC دو روش اخیر نسبت به سایر روشها مناسبتر به نظر می رسد. زیرا علیرغم زمان کمی که برای انجام آنها مورد نیاز است، از کارایی بالایی برخوردار بوده و سلولهای تولید شده دارای قابلیت تمایز بیشتری هستند. با چنین تحقیقاتی نقش RA در القای تمایز نورونی به اثبات رسیده است. FGF نیز به عنوان یک میتوژن برای نورونهای مشتق شده ازESC به حساب می آید. بعلاوه سلولهای استرومایی نیز به یاری فاکتورهای محلول و هم تماس مستقیم سلولها قادرند سلولهای ESC را مستقیما به سمت سرنوشت عصبی هدایت کنند.

کلمات کلیدی