-- یکی از مشکلات اساسی در مناطق خشک ایران وجود منابع آب با کیفیت نامناسب و تجمع املاح در نیمرخ خاک می باشد. آب‌های شور، توسعه کشاورزی و استفاده از منابع آب و خاک را محدود می‌کنند. لذا بهره‌برداری از منابع آب‌های شور مدیریت ویژه‌ای را می‌طلبد تا ضمن دستیابی به تولید بهینه، به کشاورزی پایدار نیز دست یافت. آبیاری قطره‌ای زیرسطحی برای آبیاری با آب‌های شور مناسب است زیرا تقریبا محلول خاک را همیشه رقیق نگه داشته و اثر شوری زیاد مشهود نیست. به منظور مطالعه و بررسی توزیع شوری و املاح در سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی طرحی با استفاده از دو سطح عمق کارگذاری لوله‌ها (30 و 60 سانتیمتر)، سه عمق نمونه‌برداری (30-0 و 60-30 و 90-60 سانتیمتری) و سه فاصله نمونه برداری (0 و1 و 2 متری از درخت) در مزرعه محمدآباد ساقی واقع در حومه شهرستان رفسنجان در سه تکرار انجام گردید. در این طرح تغییرات مکانی و زمانی EC، SAR،PH و یون‌هایی از قبیل کلر، کلسیم، منیزیم و سدیم خاک اطراف قطره‌چکان ها در مدت حدود یک سال (از مرداد ماه 1383 تا خرداد ماه 1384) هر چهار ماه یکبار مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از اجرای طرح نشان داد که توزیع شوری و املاح خاک اطراف قطره‌چکان ها در طول فصل آبیاری بستگی به عمق کارگذاری لوله‌ها، شوری آب آبیاری، نوع خاک و زمان دارد. هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک اطراف قطره‌چکان‌ها در تیمار های مختلف در فصل پائیز در هر دو عمق کارگذاری بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. در صورتی که در فصل زمستان به دلیل آبشویی انجام شده (در تاریخ 4 و 5 اسفند ماه 1383و هر بار به مقدار 10 سانتیمتر)، هدایت الکتریکی کمترین مقدار را داشت. مطالعه تغییرات مکانی هدایت الکتریکی نشان داد که این پارامتر در عمق 30-0 سانتیمتری بیشترین مقدار را دارا بود. مقادیر EC در عمق کارگذاری 30 سانتیمتری بیشتر از عمق کارگذاری 60 سانتیمتری بود. در مورد یون‌هایی چون کلر، سدیم، کلسیم و منیزیم نیز در اکثر موارد روندی مشابه هدایت الکتریکی داشتند. کمترین مقادیر مشاهده شده این املاح متعلق به فصل زمستان و بیشترین مقادیر آن‌ها مربوط به فصل پائیز بود. تغییرات این یون‌ها با افزایش عمق و فاصله از مکان کارگذاری لوله‌ها در اکثر موارد روندی نزولی داشتند. مقادیر اندازه‌گیری شده درصد رطوبت وزنی بعد از آبیاری نشان داد که تلفات آب در اثر تبخیر در عمق کارگذاری 30 سانتیمتری به دلیل نزدیکی بیشتر به سطح خاک بیشتر بود. میزان تغییر زمانی املاح خاک زیاد بود که می‌توان دلایل آن را سبک بودن بافت خاک و شوری اولیه خاک دانست. با توجه به نتایج، ما عمق کارگذاری 60 سانتیمتری را به دلیل تجمع کمتر املاح و نگهداری رطوبت بیشتر پیشنهاد می‌کنیم.

کلمات کلیدی