هدف اصلی این مقاله بررسی تاریخ فلسفه تعلیم و تربیت ایران در دوران معاصر است. فلسفه تعلیم و تربیت به‌مثابه‌ی رشته‌ای دانشگاهی نقطه‌ی آغاز معینی دارد: یکشنبه، 24 فوریه‌ی 1935، زمانی که انجمن جان دیویی در اتلانتیک سیتی در ایالت نیوجرسی امریکا تأسیس شد. در ایران رشته‌ی فلسفه تعلیم و تربیت سابقه‌ی بسیار کوتاه‌تری دارد. در واقع تاریخچه‌ی ثبت شده‌ای برای این منظور وجود ندارد. از سوی دیگر بررسی دقیق روند توسعه‌ی هر رشته با ارجاع به افراد و سازمان‌های حرفه‌ای که در تشکیل و جهت‌گیری آن نقش کلیدی ایفا کرده‌اند، امکان پذیر است. در نتیجه، در این پژوهش با استفاده از روش تاریخی و اسناد و مدارک مکتوب (با اعتبارسنجی آن‌ها) و اسناد شفاهی (به‌وسیله‌ی مصاحبه‌ی نیمه ساخت یافته با متخصصان این رشته در ایران) اطلاعات مورد نظر گردآوری و تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهند که منابع فراوانی در این رشته در ایران منتشر شده‌اند. با وجود این، بررسی این آثار حکایت می‌کند که فیلسوفان تربیتی در ایران بیشتر به سودآوری فلسفه برای معلمان و دانش‌آموزان گرایش دارند. در نتیجه چنین به‌نظر می‌رسد که ما باید خود را به‌عنوان فیلسوفان تربیتی اصیل بازیابیم و تمایز میان فلسفه‌ی محض و فلسفه تعلیم و تربیت را از میان برداریم. به‌عبارت دیگر، هدف نخست فیلسوف تربیتی باید ناظر به توسعه و تعمیق فهم مباحث فلسفی‌ای باشد که در فرایند تربیت رخ می‌نماید. بنابراین، فهم مبانی فلسفی تعلیم و تربیت و نه بهبود عمل آموزش باید در کانون اصلی توجه متخصصان این رشته قرار گیرد.

کلمات کلیدی