در دوران چیرگی حزب بعث بر عراق،صدام حسین موفق شده بود با برقراری یک نظام غیر دموکراتیک و مستبدانه ،‌انواع و اقسام ناهمسانی های جامعوی عراقی ها را در چرخ گوشت ایدئولوژیک حزب بعث، مضمحل کند ؛‌ ولی پیشینه ای برجاگذاشت که به محض پایان کار وی ، تمامی درون مایه خشونت های قومی ،‌فرقه ای و مذهبی سر برآوردند، گسل های جامعه شناختی / هویتی عراقی ها بر همدیگر غلطیدند و فوران قساوت های گوناگون را سبب شدند . اکنون چهار نوع جنگ در عراق رواج دارد :‌جنگ میان نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا با نیروهای مقاومت ، جنگ میان شیعیان و سنی ها برای تثبیت قدرت ،‌ جنگ میان جریان های تندرو سلفی ،القاعده و بعثی ها با دولت کنونی عراق ،و جنگ میان کردها و برخی اقوام در شمال عراق برای تثبیت مرزهای نفوذ. بنابراین، اکنون در عراق، طبق تعریف های آکادمیک موجود ،جامعه ای بی ثبات ،مشحون از خشونت واستوار بر کشمکش های گوناگون پدیدار شده است.نگارنده بر این باور است که یکی از مؤلفه های سبب ساز بروز بی ثباتی کنونی،شیوه تدوین و تصویب قانون اساسی جدید عراق است.وجود شکاف های فعال قوم شناختی ، جمعیت شناختی ،‌دین شناختی و جامعه شناختی در عراق، خود به خود مسبب افزایش خشونت در محیطی شد که پیشینه فرهنگ دموکراتیک نداشت و ‌بذر خصومت و خشم، از پیش در آن کاشته شده بود . مختصات قانون اساسی پیشین عراق که بر دموکراسی خلقی ، سوسیالیسم ، آزادی مذهب و بیان و عقیده ، تضمین حقوقی ملی خلق کرد ، و رسمیت اسلام استوار شده بود در زمامداری دهشت بار صدام ،‌محلی از اعراب پیدا نکرد.در جامعه عراق ، ‌به دلیل ساختار سیاسی پیشین (چیرگی‌ارتش ،‌سنی ها و حزب بعث ) ،‌عدم توسعه جامعه مدنی ، ‌سیاست های ترحیل و تعریب، ‌و حاکمیت پدرسالاری نوین حزب بعث ،‌هیچ گاه زمینه ای مساعد برای رشد نهادها و باورهای دموکراتیک پدیدار نشد.فرآیند مهندسی گونه،نخبه گرایانه و غیرمردمی تأسیس قانون اساسی جدید عراق،نیزسبب شد عراقی ها، بدون ممارست های دموکراتیک،به عرصه ای گام بگذارند که پیشاپیش آن را به درستی نمی شناختند.

کلمات کلیدی