یکی از مهم ترین ضعف های آموزش عالی مخصوصا در رشته های علوم انسانی و تربیتی فقدان نقادی و یا شیوه های موثر و برنامه ریزی شده ای برای آموزش آن است. نقادی تشویق نمی شود و در بهترین وضعیت به مطالعه ، انتقال و گرفتن اطلاعات پرداخته می شود. این امر کاربرد اطلاعات و دانش علوم تربیتی را با مشکل مواجه کرده و رابطه آن را با موسسات مقصد دانش علوم تربیتی مختل و مشکل می کند. این پدیده معلول دلایل متعددی است: الف)ضعف آموزش و پرورش عمومی و تاکید آن مقاطع بر انتقال دانش و آمادگی برای کنکور ،ب)هویت تاریخی دانشگاه های ایران در قلمرو دانش از موضع مولد و خلاق به موضع مصرف کننده. چنین موضعی زمینه مناسب را برای روی آوری به انفعال و پذیرش مهیا می کند. لذا نه دانشجو نقد می کند و نه استاد نقد بر می تابد و یا نقد می آموزاند ،ج)ضعف اساتید ،چرا که خود معلول این سیستم هستند وانگیزه ای برای فرا رفتن از قالب را ندارند ، قالب شکنی کمتر مرسوم است و به نقادی بهایی داده نمی شود، د)تاکید نا معقول بر ویژگی تجربی بودن علوم دانشگاهی ،لذا به غلط جا افتاده که مشاهده تجربی قابل منازعه نیست و تجربه عینی اصل است،ی)غالب شدن فنون آماری در علم تربیت و تاکید بی حد و حصر و نا بجا برآن که گاهی اوقات نظریه ها در سایه این فنون آماری قرار گرفته اند . در تحقیق صرفا شواهد تجربی و آماری کافی نیست بلکه نحوه استدلال محقق براساس شواهد نیز سهمی چشمگیر در تکوین نظریه های علمی دارند. و)تاکید بر منابع ترجمه شده ،غیر بومی ،آرمان گرایانه و بومی نکردن این منابع ادبیاتی را پیش روی دانشجو ،پژوهشگر یا مصرف کننده قرار می دهد که هیچ نسبتی با حل مشکلات روزمره ندارد و یا کمتر به آن مربوط است . در این حالت برای مصرف کننده علم تربیت بهتر آن است که بر دانش و تجربیات شخصی که ممکن است غیر علمی هم باشد تاکید کند. دلایل یاد شده در کنار اهمیت نقد در پژوهش و عمل تربیتی می طلبد که به امکانات ،شرایط ،روشها وبرنامه های مرتبط با گسترش نقادی در حیطه علوم تربیتی بپردازیم .در ادبیات پژوهشی رویکردهای مختلفی وجود دارد . رویکردهای ترکیبی (ترکیب محتوی و فنون )در برابر تاکید صرف بر آموزش راهبردها و فنون نقادی. و یا رویکردهای منطق صوری حل مساله و سقراطی . الگوهای چرخه یادگیری و الگوهای معطوف به کشف منطق اشیا یا محتوی درسی از دیگر الگوهای مطرح هستند در این مقاله سعی می شود ضمن طرح هر کدام به نقاط قوت و ضعف و زمینه های کاربردی آنها پرداخته شود. البته این یگانه راه حل نیست .اصلاح برنامه های آموزشی و اجتماعی نیز زمینه برطرف کردن این ضعف را فراهم می کند . کلید واژه ها : تفکر نقاد، الگوهای أموزش تفکر نقاد . ابعاد تفکر نقاد

کلمات کلیدی