مکتب نگارگری تبریز در قرن دهم هجری بر پایه دستاوردهای هنری ترکمانان و مکتب هرات شکل گرفت. در پی دست کشیدن دربار صفوی از حمایت گسترده خود از هنر و هنرمندان، نگارگری تبریز رو به افول نهاد و برخی از هنرمندان دربار صفوی به دعوت حکمرانان گورکانی به هند مهاجرت کردند. حضور این هنرمندان و نظارت آنها بر کارگاههای کتاب آرائی وابسته به دربار گورکانیان، سبب انتقال و بسط بسیاری از دستاوردهای زیباشناختی نگارگری تبریز در مکتب نوپای نگارگری گورکانی شد. در کارگاه گورکانی به تدریج شیوه ای التقاطی متشکل از عناصر ایرانی، هند و اروپائی رخ نمود که همین امر سبب گردید با وجود تشابهات چشمگیر در بین نگاره های دو مکتب تبریز و گورکانی ، تفاوتهای بارزی ظهور یابد. این پژوهش با هدف بررسی میزان تاثیر پذیری نگارگری مکتب گورکانی هند از مکتب نگارگری معاصر خود در تبریز (قرن 10 ه.) انجام و وجوه تشابه و تفارق میان این دو با بررسی منتخبی از نگاره های آنها مشخص و معرفی شده است. روش تحقیق این پژوهش بر پایه استدلالهای تحلیلی و ارائه جداول آماری می باشد که از ابزارهای دیجیتالی جهت سنجش دقیق ویژگیهای موجود در نگاره ها استفاده شده است . فرضیات تحقیق بر این استوار است که مکتب نگارگری گورکانی هند به دلیل جذب گروهی از ممتازترین اساتید مکتب هنری تبریز به دربار خود و نظارت این هنرمندان بر کارگاههای کتاب آرائی گورکانیان ، ویژگیهای چشمگیری را از هنر ایران اخذ نموده است؛ اما با این وجود تفاوت های بارزی نیز در بین نگاره های دو مکتب به چشم می خورد که عمده این موارد بر کیفیت ممتاز و غنای نگارگری مکتب تبریز در تقابل با مکتب گورکانی هند تاکید دارند. نتیجه گیری نهایی مقاله این فرضیه را به اثبات میرساند.

کلمات کلیدی