مباحث مربوط به مشروطه، از زمان پیروزی آن جنبش تا کنون، مورد بحث هستند؛ ودر مورد آنها اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف نظرها از معنای کلمه مشروطه گرفته تا فهم آن و علل پیدایش آن و حتی پیروزی یا شکست آن را در بر می گیرد.این اختلافات نظرها و ابهامها، درمیدان عمل اجتماعی، سردرگمی بزرگی به وجودآورده است. نه سنت شکنی ها و نوآوری های مشروطیت ، و نه تلاشهای محققان،نتوانسته است پاسخ روشنی برای این اختلاف نظرها ارائه دهد.بررسی متن مذاکرات مجلس اول مشروطیت، می تواند، بخش قابل توجهی از این اختلاف نظرها و ابهام ها را روشن کند. نمایندگان آن دوره مجلس از میان اصناف گوناگون برگزیده شده بودند و بنابراین فهم و درکی متناسب با بینش موکلان خوداز مشروطیت را ارائه می دادند..ترتیب مذاکرات و مصوبات مجلس، منعکس کننده معرفت و شناخت نمایندگان ازعوامل مؤثر در موفقیت و یا شکست مشروطیت است. به عبارت دیگر، این مذاکرات لایه هایی ازخواسته های مشروطه طلبان راآشکار می سازدکه برنیازهای جامعه درمسیرمدرن شدن منطبق است وکنش مشروطه خواهان و مذاکرات نمایندگان را مکمل یکدیگر می سازد.

کلمات کلیدی