تفکر تاریخی عنصر اصلی تاریخ نویسی جدید است.تحول تاریخی نیز ایستارها و نگرش های ما را نسبت به گذشته تغییر می دهد و مسائل تاریخی جدیدی را به میان می آورد.در پی پاسخ به این پرسش که میان ماهیت و شیوه تصمیم گیری در روابط خارجی ایران دوره ناصری چه ناهمانندی هایی وجود داشته و چرا چنان بوده است ،نگارنده با عطف توجه به قرارداد رویتر تلاش کرده است با پذیرش دو مفروضه ،پاسخی را فراهم آورد که گمان می رود به این سیاق و سبک، کمتر به آن پرداخته شده است.روابط خارجی ایران عصر ناصری ،از یک سو،مبتنی بر نفوذ پذیری و رخنه پذیری بوده ؛ واز دیگر سو، به طرزی دگر سویه، تصمیم های دیگران را می پذیرفته، زیرا محیط بین المللی به طرزی یک سویه تصمیم ساز بوده است.نگارنده بدون پرداختن به روند تاریخی انعقاد معاهده رویتر و نیز بدون در نظر گرفتن محتوای آن،کوشش کرده است با بهره گیری از مدل تصمیم گیری جیمز روزنا، به شناخت ضرورت ها و الزام هایی بپردازد که نخبگان عصر قاجار را وادار می کرده است به اقدامی دست زنند که موجبات طعنه ،طنز ، نفرین،تمسخر و لعن آنان را فراهم آورده است.پنج مؤلفه شخصیت تصمیم گیرنده، نقش و اختیارات تصمیم گیرنده، ساختار درونی دولت و دستگاه های حکومتگر، درون مایه های رفتاری و ارزش های سیاسی و اجتماعی، و نظام بین المللی در این تحلیل به کار خواهند رفت.

کلمات کلیدی