تحقیقات جغرافیایی, دوره (49), شماره (2), سال (1998-7) , صفحات (243-255)

عنوان : ( فرسایش و پیشروی رودخانه شیله و نابودی دریاچه هامون )

نویسندگان: غلامرضا لشکری پور , محمد غفوری ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

دریاچه هامون در سیستان با رودخانه هیرمند تغذیه می شود. در مواقع پر آبی آب این دریاچه ‏در اراضی سیستان پیشروی نموده و مازاد آب آن از طریق رودخانه شیله به طرف منطقه باتلاقی ‏گٌود زره در افغانستان هدایت می گٌردد. رودخانه شیله از نظر ژئومرفولوژیکی بسیار مورد توجه ‏بوده زیرا بر عکس شیب توپوگٌرافی جریان دارد. با توجه به خصوصیات ژئومرفولوژیکی بنظر می ‏رسد که این رودخانه بسیار جوان است و شاید طی چند هزار سال اخیر ایجاد شده باشد. مشکل ‏اساسی این رودخانه فرسایش پذیری شدید وپیشروی سریع آن به سمت دریاچه هامون می باشد. ‏این مسأله در سر پنجه های فرسایشی آن بخوبی قابل رویت است. به طوری که در 10 سال گٌذشته ‏حدود 5 کیلومتر شیله به طرف هامون پیشروی داشته است. بنابراین یکی از دلایل پسروی دریاچه ‏هامون پیشروی شیله به سمت آن می باشد که این عامل در آینده نه چندان دور به نابودی هامون و ‏عوض شدن اکوسیستم منطقه خواهد انجامید. فرسایش شدید در سر پنجه های شیله عمدتأ ‏ریزشی است که خود تحت تأتْیر توالی رسوبی منطقه قرار دارد. زیرا در زیر لایه سطحی سیلتی-‏رسی منطقه لایه ای از ماسه ریز وجود دارد که فاقد چسبندگٌی بوده و با سیلابهای مختلف مقداری ‏از ماسه ها ریزش می کند و سبب می شود تا قسمتهای فوقانی فرو ریزد. این عمل باعپ سهولت ‏فرسایش و پیشروی سرپنجه های شیله می کٌردد. علاوه بر این زهکش آب داخل لایه ماسه ای ‏باعپ روان شدن ماسه هاگٌردیده که این پدیده هم سببْ تسهیل فرسایش می شود. لذا جهت مقابله ‏با فرسایش پذیری شدید شیله احداتْ سازه ای برای نگٌهداری آب در پشت سر پنجه ها پیشنهاد ‏ٌگردیده است. این سازه آب را به صورت کنترل شده به شیله هدایت خواهد نمود، زیرا نگٌهداری ‏همیشگٌی آب در پشت سازه با توجه به تبخیر بالای ناحیه سبب شوری دریائه و مشکلات زیست ‏محیطی خواهد شد

کلمات کلیدی

, شیله, فرسایش, رودخانه, هیرمند