برخی گیاهان بوته ای و درختچه ای سطح مرتع سبب حفظ رطوبت، تعدیل دما و افزایش حاصلخیزی خاک در زیراشکوب خود می شوند، که برای سایر گیاهان مفید است. به تازگی، پژوهشگران به فکر استفاده کاربردی از اثرات تسهیل بوته ها و درختچه ها برای احیاء اراضی هستند که به دلیل شرایط نامساعد محیطی از قبیل خشکی، شوری، سرما، و چرای شدید دام، استقرار نهال گیاهان به سختی انجام می شود. هدف این پژوهش بررسی کارآیی روش کاشت در زیربوته (کپه کاری زیربوته) با چندین روش کاشت دیگر بود که در ایران یا سایر نقاط دنیا مورد استفاده قرار می گیرند. تیمارهای اصلی عبارت بودند از سه روش کاشت: زیربوته، داخل مالچ های غیرزنده، و کپه کاری معمولی. تیمارهای فرعی عبارت بودند از سه نوع بوته، دو نوع مالچ، و سه اندازه چاله. هر یک از تیمارها در یک مرتع قشلاقی (کرنخ، آشخانه) و یک مرتع ییلاقی (بهارکیش، قوچان) بطور جداگانه بررسی شد. بر اساس نتایج این پژوهش، روش کاشت زیربوته هم از نظر تعداد نهال استقرار یافته در ابتدای فصل و هم تعداد نهال باقی مانده در انتهای فصل رویش نسبت به سایر روش های کاشت موفق تر بود. در هر دو منطقه، بوته درمنه بیشترین اثر تسهیل را در استقرار اولیه نهال ها داشت، ولی بوته گون بیشترین اثر تسهیل را در بقاء نهال ها در طی فصل رشد داشت، بوته های کلاه میرحسن و جامه در اثر تسهیل کمتری داشتند. تیمار مالچ سنگ بیشترین اثر تسهیل را در مرتع ییلاقی داشت، ولی کارآیی تیمار مالچ کاه در مرتع قشلاقی بیشتر بود. اندازه چاله ها اثر معنی داری بر استقرار اولیه نهال ها نداشت، اما بیشترین بقاء نهال ها در مرتع قشلاقی در چاله های متوسط و در مرتع ییلاقی در چاله های کوچک مشاهده شد. بطورکلی، شکل ظاهری بوته ها، مقدار بارندگی منطقه و مقدار رواناب سطحی مرتع از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر کارآیی روش های بکار رفته در این پژوهش محسوب می شوند.

کلمات کلیدی