چکیده به منظور بررسی اثر نیتروژن و علفکش بر توزیع و تغییرپذیری مکانی لکه‌های علف‌های‌هرز پهن‌برگ این آزمایش در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. از ترکیب فاکتوریل مقدار مصرف کود نیتروژن (25 و 120 کیلوگرم در هکتار)، زمان مصرف کود نیتروژن (کاربرد یکجا در زمان کاشت و تقسیط مساوی بین زمانهای کاشت و شش برگی) و کنترل علف‌های هرز (کاربرد یا عدم کاربرد علفکش) 8 تیمار منطبق بر 8 قطعه زمین تحت کشت ذرت هرکدام به عرض10 متر و طول 30 متر حاصل شد. نمونه‌برداری در 264 نقطه با استفاده از سیستم شبکه‌ای 5/2 متر* 5/2متر و در چهار نوبت در طول دورة رویش گیاه زراعی انجام شد. به‌طوری‌که اولین نمونه‌برداری قبل از اعمال کودسرک و علفکش در کرت‌های مربوطه (2تیرماه) بوده و سایر نمونه‌برداری‌ها به فواصل 23 روز تکرار شد. درمجموع 12 تا 15 گونه علف‌هرز در تیمارهای مختلف مشاهده شدند. در اولین نمونه‌برداری بخش عمده‌ جامعة علف‌های هرز متشکل ازگونه‌های یک‌ساله‌ پهن‌برگ بود. به طوری‌که تنها دوتا سه گونه باریک‌برگ و بقیه پهن‌برگ بودند. تاج خروس خوابیده در ابتدای فصل رشد در تمامی تیمارها علف‌هرز غالب بود و سلمه تره، تاجریزی سیاه و خرفه در مراحل بعدی اهمیت قرار داشتند. در تیمارهای تحت علفکش، کاهش مشهودی در کل جمعیت بعد از کاربرد علفکش مشاهده شدکه عمدتاً در اثر کاهش جمعیت پهن‌برگها بود و متوسط تراکم و درصد تراکم نسبی این گروه از علف‌های هرز به سمت انتهای فصل در مجموع کاهش یافت. در همة تیمارهای تحت علفکش، جمعیت تقریباً یکسانی از پهن‌برگ‌ها بعد از کاربرد علفکش باقی ماند و مقدار کاربرد کود نیتروژن تأثیری در بروز اثر علفکش نداشت. در تیمارهای بدون علفکش تراکم کل علف‌های هرز و نیز علف‌های هرز پهن برگ در طول فصل رشد، ابتدا افزایش و سپس کاهش نشان داد. نقشه‌های توزیع و تراکم علف‌های هرز پهن‌برگ، سطوح بالایی از آلودگی را در همه تیمارها نشان داد. با وجود آلودگی در تمامی سطح مزرعه دامنة تغییرات تراکم در سطح مزرعه بالا بود و وجود یک یا چند مرکز پرتراکم که به تدریج به سمت حاشیه، تراکم در آنها کاهش می‌یافت، تأیید شد. نتایج این مطالعه نشان داد که توزیع مکانی علف‌های هرز می‌تواند به عنوان عامل مهمی در تصمیم گیری‌های مدیریتی علف‌های‌هرز تلقی شود.

کلمات کلیدی