خلاصه: شتر یک کوهانه از جمله نشخوارکنندگانی است که خود را از هر لحاظ با شراط مناطق خشک و نیمه خشک تطبیق داده است .امروزه مطالعات زیادی در رابطه با ساختمان بافتی مخاط معده در انسان، گوشتخواران و جوندگان بوسیله میکروسکوپ الکترونی و نوری انجام گرفته است امادررابطه با ساختمان دقیق مخاط در نشخوارکنندگان و بخصوص شتر تا کنون مطالعه ای انجام نگرفته لذا ما بر آن شدیم تا این تحقیق را انجام دهیم، اطلاعات بدست آمده در این تحقیق در علوم آناتومی، بافت شناسی، و پاتولوژی کاربرد دارد. در ابتدا نمونه گیری از مخاط بخش های مختلف شیردان (کاردیا، فوندوس وپیلور) در10 نفر شتر سالم و بالغ بلافاصله بعد از کشتار در محل کشتارگاه مشهد انجام گرفت ، سپس سطح شیردان به آرامی بوسیله آب مقطر شستشو و با دستکش جراحی به آرامی جهت از بین بردن موکوس سطح مخاط ماساژ داده می شد ، سپس نمو نه گیری بافتی جهت مطالعه با میکروسکوپ نوری و الکترونی روبشی انجام می گرفت، بعد از انجام مراحل آماده نمودن بافت ها جهت میکروسکوپ نوری، نمو نه با هماتوکسیلین و ائوزین، پاس، ون گیسن و ورهوف رنگ آمیزی می شدند ، و جهت مطالعه با میکروسکوپ الکترونی بوسیله پالادیوم و طلا پوشش داده شده و مطالعه بوسیله میکروسکوپ نوری و الکترونی (مدل Leo) انجام می گرفت.مطالعات نشان داد که سطح مخاط شیردان به وسیله موکوس نازکی پوشیده شده است که از نوع خنثی و اسیدی می باشد این موکوس به وسیله اپیتلیوم پوشاننده کاردیا و پیلور از نوع استوانه ای ساده و در فوندوس از نوع مکعبی ساده ترشح می شود، میانگین ارتفاع سلول های اپیتلیوم استوانه ای ساده 20 میکرون می باشد ، این سلول ها به صورت دستجاتی به شکل دایره دیده شدند که کاملا هم اندازه بوده و در اطراف منفذ پیت ها قرار داشتند، قطر این مجمو عه ها در شتر 30-4- میکرون اندازه گیری شد. لایه مخاطی در شتر نیز به وسیله میکروسکوپ نوری مطالعه و موفومتر در لایه های مختلف مخاط انجام گرفت. در تصاویر SEMکه برای اولین بار گزارش شده است در ناحیه پیلور باکتری های میله ای نیز که احتمالا از روده به این بخش برگشته اند مشاهده و تصویر برداری گردید.

کلمات کلیدی