افزایش جمعیت، محدودیت منابع آب و همچنین حجم عظیم فاضلاب‌های تولید شده در شهرها و لزوم دفع مناسب آن‌ها، ضرورت بهره‌گیری از فاضلاب را افزایش داده است. دفع فاضلاب در خاک یکی از باصرفه‌ترین روش‌های دفع فاضلاب است، به طوری که با عبور فاضلاب از خاک، کیفیت شیمیایی آن بهبود می‌یابد. به همین منظور، آزمایشی در ستون‌های پلی‌اتیلنی به ارتفاع 150 و قطر 11 سانتی‌متر در 7 دوره 15 روزه در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه ‌شده تصفیه‌خانه پرکندآباد در ستون‌های پر شده از خاک لوم ‌شنی، در شرایط غرقاب متناوب به کار برده شدند. در پایان آزمایش، پارامترهایی مانند اسیدیته، شوری، نسبت جذب سدیم، نیتروژن – نیتراتی، فسفر – فسفاتی، کربن آلی کل و دو فلز سنگین نیکل و کادمیم در نمونه های زه آب جمع آوری شده از ستون های خاک اندازه گیری شدند نتایج به دست آمده بیانگر آن است که میانگین مقدار تمام پارامترهای فوق (به جز اسیدیته) در زه آب های خروجی، همواره کمتر از میانگین مقدار آن در فاضلاب‌های ورودی به ستون‌های خاک است اما با استمرار کاربرد فاضلاب‌ها در طول زمان بر مقدار آن‌ها افزوده شده است. در بررسی تأثیر نوع فاضلاب بر مقدار پارامترهای ذکر شده در زه‌آب‌های خروجی نیز مشخص گردید که میانگین مقدار اسیدیته زه‌آب‌ها‌ در نتیجه عبور فاضلاب خام (65/7) به طور معنی‌داری کمتر از فاضلاب تصفیه‌شده (71/7) است در حالی که برای میانگین مقدار نیتروژن-نیتراتی، فسفر-فسفاتی و نیکل، عکس این تأثیر مشاهده شد. به طوری که میانگین مقدار آن‌ها در زه آب ستون‌هایی که از فاضلاب خام استفاده شده بود به ترتیب برابر 96/21، 055/0 و 015/0 میلی‌گرم بر لیتر و در زه آب ستون‌هایی که از فاضلاب تصفیه‌شده استفاده شده بود به ترتیب برابر 48/20، 024/0 و 012/0 میلی‌گرم بر لیتر به دست آمد. تأثیر نوع فاضلاب‌ بر سایر پارامترها معنی‌دار نگردید. به طور کلی با توجه به مقدار نسبت جذب سدیم، نیتروژن-نیتراتی و کربن‌آلی‌کل در زه‌آب‌ها و همچنین مقدار دو فلز سنگین نیکل و کادمیم در فاضلاب‌های مورد استفاده به ویژه فاضلاب خام و خطراتی که انتقال آن‌ها به دنبال دارد، تخلیه دراز‌مدت فاضلاب در خاک باید با مدیریت صحیحی صورت گیرد.

کلمات کلیدی