به منظور بررسی تأثیر قارچ میکوریزا و باکتری‌های آزادزی تثبیتکنندة نیتروژن بر ویژگی‌های اگرواکولوژیکی ذرت در نظام‌های زراعی رایج و اکولوژیک، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 86-1385 اجرا شد. کرت‌های اصلی، چهار نظام زراعی کشت ذرت شامل: نظام رایج با نهادة زیاد، متوسط، کم و نظام اکولوژیک و کرت‌های فرعی شامل: تلقیح با قارچ میکوریزا (Glomus intraradices)، تلقیح با مخلوط باکتری‌های آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilense) و ازوتوباکتر(Azotobacter paspali)، تلقیح با مخلوط قارچ میکوریزا و باکتری‌های آزوسپیریلوم و ازوتوباکتر (تلقیح دوگانه) و شاهد (بدون تلقیح) بود. سرعت فتوسنتز برگ، شاخص سطح برگ، سرعت تنفس خاک، درصد کلونیزاسیون طول ریشه و طول مخصوص ریشه اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تأثیر انواع میکروارگانیزم بر سرعت فتوسنتز برگ معنی‌دار بود، و بیشترین سرعت فتوسنتز برگ، در تلقیح قارچی و تلقیح دوگانه حاصل شد. کاربرد انواع میکروارگانیزم سبب افزایش شاخص سطح برگ نسبت به شاهد شد. درصد کلونیزاسیون طول ریشه و سرعت تنفس خاک، تحت تأثیر نظام‌های زراعی قرار گرفتند، به‌طوری‌که بیشترین مقادیر مربوط به این صفات به‌ترتیب در نظام زراعی اکولوژیک و کم‌نهاده حاصل شد. بیشترین طول مخصوص ریشه در تلقیح قارچی و تلقیح باکتریایی حاصل شد. برتری نظام اکولوژیک نسبت به پرنهاده در مورد صفاتی از قبیل شاخص سطح برگ و طول مخصوص ریشه قابل توجه بود. به‌طور‌کلی نتایج این آزمایش نشان داد که ترکیب نظام‌های کم‌نهاده و اکولوژیک و تلقیح توأم میکوریزا و باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کنندة نیتروژن، می‌تواند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی و نظام‌های پرنهاده باشد.

کلمات کلیدی