یکی از مهارتهای روانی که امروزه روانشناسان ورزشی آن را به ورزشکاران توصیه می کنند تصویرسازی ذهنی است. تصویرسازی فرآیند درونی هوشیارانه است که تجربه زندگی واقعی را در غیاب تجربه ادراکی و حسی زندگی واقعی تقلید می کند(ریچاردسون 1969). هال، مک، پایویو و هاسن بلاس(1998) با بازبینی الگوی پایویو(1985) 5 نوع تصویرسازی را ارائه کردند: اختصاصی شناختی(CS تصویرسازی مهارتها)، عمومی شناختی(CG تصویرسازی راهکارها و طرحهای بازی)، اختصاصی انگیزشی (MS تصویرسازی دستیابی به هدف)، تبحر عمومی انگیزشی(MG-M تصویرسازی با اعتمادبنفس بودن، ثبات ذهنی داشتن، متمرکز بودن و مثبت بودن) و برانگیختگی عمومی انگیزشی(MG-A تصویرسازی استرس، اضطراب و هیجان). مارتین، موریتز و هال(1999) برای این 5 نوع تصویرسازی الگویی کاربردی ارائه دادند و در آن به پیشنهاد نتایج هر نوع تصویرسازی پرداختند.در این الگو بهبود اجرا مهارت بعنوان نتایج تصویرسازی اختصاصی شناختی(CS) پیش بینی شده است. هرچند این پیش بینی در بعضی تحقیقات مورد تایید قرار گرفته است(مثل: دریسکل و همکاران 1994 و هال 2001) اما در بعضی از تحقیقات این رابطه مورد تردید قرار گرفته است،مثل گریج و هال(2005) رابطه ای بین اجرا و تصویرسازی اختصاصی شناختی(CS) نیافتند. از طرفی نوردین و کامینگ(2005a) و شورت و همکاران(2002) دریافتند تصویرسازی تبحر عمومی انگیزشی(MG-M) می تواند بر اجرا مهارت تاثیر گذار باشد که این رابطه در الگوی استفاده از تصویرسازی پیش بینی نشده بود. با توجه به تناقضات موجود در تحقیقات و به منظور گسترش الگوی کاربردی استفاده از تصویرسازی، این پژوهش به مقایسه دو نوع تصویرسازی شناختی و انگیزشی بر اجرای مهارت پرتاب آزاد در بین دانشجویان دختر مبتدی در بسکتبال پرداخته است. به عبارت دیگر در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که آیا دو نوع تصویرسازی شناختی و انگیزشی بر اجرای مهارت پرتاب آزاد بسکتبال تاثیر متفاوت دارند؟ روش شناسی: برای این منظور از بین دانشجویانی که در نیم سال دوم سال تحصیلی 87-88 واحد تریت بدنی عمومی را اخذ نموده بودند 60 دانشجوی مبتدی در مهارت بسکتبال انتخاب و بعد از پُر کردن پرسشنامه تصویرسازی حرکتی(MIQ-R هال و مارتین 1997) آنها به طور تصادفی به سه گروه کنترل، تصویرسازی شناختی و تصویرسازی انگیزشی تقسیم شدند و با استفاده از آزمون مهارت پرتاب آزاد آهپرد از آزمودنی ها پیش آزمون به عمل آمد. بعد از 7 هفته، هر هفته 2 جلسه 45 دقیقه ای تمرین مجددا در همان شرایط مشابه از آزمودنی ها پس آزمون گرفته شد و داده ها توسط نرم افزار spss از طریق آنالیز واریانس یک طرفه در سطح معنادار(05/0>P) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق: نتایج تحقیق نشان داد در بین نمره پرتاب آزاد گروه تصویرسازی انگیزشی و تصویرسازی شناختی تفاوت معنادار وجود دارد(05/0>P). به طوری که اجرای گروه تصویرسازی انگیزشی بهبود یافته بود در حالی که اجرای گروه تصویرسازی شناختی با گروه کنترل تفاوت معناداری نداشت. بحث و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان می دهد که در اجرای مهارت پرتاب آزاد مبتدیان تصویرسازی انگیزشی بیشتر از تصویرسازی شناختی اثرگذار است که این نتیجه با نتایج شورت و همکاران(2002) و نوردین و گامینگ(2005) همخوان است اما با آنچه مارتین و همکاران در الگوی کاربردی خود پیشنهاد داده اند و همچنین یافته های دریسکل و همکاران(1994) و هال (2001) مطابقت نداشت. و به نظر می رسد رابطه تصویرسازی شناختی با اجرا مهارتهای حرکتی به آن شفافیتی که مطرح میشد نمی باشد. از طرفی باتوجه به مؤثر نبودن تصویرسازی شناختی و اثرگذاری تصویرسازی انگیزشی بر پرتاب آزاد به نظر می رسد مسئله انگیزش یادگیرنده به اندازه آموزش مهارت در یادگیری و اجرای بهتر او مؤثر است و لازم است مربیان علاوه بر امرآموزش حرکات و مهارتها به افزایش انگیزش و تشویق شاگردانشان توجه داشته باشند.

کلمات کلیدی