رسوبات آهندار متعلق به دونین پسین و عمدتاً به سن فامنین در ایران مرکزی دارای گسترش وسیعی است. طبقات آهندار معمولاً واجد اووئید و آنکوئیدهای غنی از آهن هستند و بدین علت به عنوان لایه های آهندار اوولیتی شناخته می شوند. آهن عمدتاً به صورت هماتیت در سنگهای گرینستون، پکستون و به ندرت در گلسنگها نهشته شده است. هماتیت به صورت پوشش خارجی ذرات مختلف اینتراکلست و بیوکلست و یا اووئیدهای از قبل تشکیل شده و همچنین به صورت ذرات پراکنده در ماتریکس سنگ دیده میشود. اغلب دانه های آهن دار اوولیتی دارای پوششی با لامیناسیونهای هم مرکز هستند که بین آنها میکرولامینه هایی از جنس رس و ذرات آلومینوسیلیکات دیده می شود. برخی لامینه ها به صورت موج دار (غیر مسطح) و ناپیوسته (منقطع) بوده و دارای ضخامت 2 تا 5 میکرون هستند و در واقع ظاهری شبیه رشد میکروبی سازنده آنکوئیدها دارند. لامینه های با شکلهای لوله ای، چندین لایه از مراحل رشد میکروبی را در اطراف هسته نشان می دهند. ویژگیهای میکرومورفولوژیک و مینرالوژی دانه های اوولیتی دلالت بر نقش اساسی عامل بیوژنیک در تمرکز ذرات آهن به دور هسته دارد. این عامل بیوژنیک می تواند از طریق فرآیندهای شیمیایی و یا فیزیکی سبب جذب شیمیایی آهن یا به تله انداختن ذرات آهن دار از آب دریا شود. علاوه بر وجود فعالیتهای میکروبی عامل مهم دیگر برای تشکیل اووئیدهای آهندار، وجود Fe به میزان کافی در محیط رسوبگذاری است که منشأ آن می تواند مستقیماً از طریق فعالیتهای ولکانیک زیردریایی بوده و یا از طریق هوازدگی و فرسایش سنگهای آهندار موجود در خشکی و حمل آن به حوضه رسوبی باشد.

کلمات کلیدی