آیین روضه خوانی و نقش آن در تحریف حادثه کربلا روضه به معنای باغ، گلزار و بهشت و روضه خوانی (مأخوذ از روضه) عبارت از مجلسی است که معمولاً دوستداران اهل بیت و شیعیان برای ذکر رنجها و مصایب امام حسین بن علی و سایر شهیدان کربلا و نیز ذکر مصایب اهل بیت و ائمه اطهار و سوگواری ایشان برپا می دارند. بنا بر اطلاعاتی که منابع کهن به دست می دهند مقتل خوانی و سوگواری بر شهیدان کربلا و ذکر رنجها و مصایب آنان از قدیم الایام در میان محبّان و علاقه مندان اهل بیت معمول بوده است. اما اصطلاح روضه خوانی از زمانی پیدا شده است که ملاحسین واعظ کاشفی (820-910ه.) اولین مقتل فارسی را نگاشت و آن را روضة الشهداء (گلزار شهیدان) نامید. از آن پس مردم به خواندن آن کتاب در مجالس مصیبت اقبال کردند و چون بسیاری از مردم به سبب کم سوادی یا بی سوادی از عهده خواندن آن برنمی آمدند، اشخاص مخصوصی آن را در مجالس عزا و سوگواری می خواندند و اینان به روضه خوان یعنی خواننده کتاب روضة الشهدا معروف شدند. بعدها به تدریج این لقب عمومیت یافت، به طوری که هرکس در مجالس و منابر مصایب شهیدان کربلا و اهل بیت و ائمه را بازگو کند و مردم را بگریاند، او را«روضه خوان» و این آیین را «روضه خوانی» نامند. با گذشت زمان روضه خوانی با دروغ ها، بدعت ها و تحریف هایی درآمیخت چندان که در بسیاری از مواقع روضه خوانان در این مجالس برای گریاندن حضار و گرمی بخشیدن به مجلس از گفتن هیچ دروغ یا سخن محرّفی دریغ نمی کردند. از این رو برخی از عالمان چون میرزا حسین نوری (1254-1320ه./1838-1902م.) در کتاب لؤلؤ و مرجان و محمدباقر آیتی قاینی (1238-1312ه./1822-1894م.) در کبریت الاحمر و شیخ عباس قمی (1294-1359ه./1877-1940م.) در منتهی الآمال در این باب هشدارهایی داده یا راهنمایی هایی کرده اند و برخی هم چون مرتضی مطهری (1919-1979م.) به شدّت عواقب سوء این تحریف ها را یادآوری کرده و عام و خاص را به مبارزه با آن فراخوانده اند. به عقیده دانشمند اخیر آغازکننده این تحریف ها و دروغها مؤلّف کتاب روضة الشهداء بوده است. نگارنده این مقاله می کوشد درآغاز آیین روضه خوانی را به اختصار معرفی کند؛ سپس نقش روضه خوانی و روضه خوانان را در تحریف حادثه کربلا تبیین نماید. بدان امید که حقیقت جویان را سودمند باشد.

کلمات کلیدی