مساله تغییر اقلیم به عنوان مهم ترین معضل این قرن و تهدیدی برای تمامی جانداران کره زمین می باشد. این پدیده در مقیاس زمانی و مکانی وسیعی رخ می دهد و تحت تاثیر عوامل متعددی همچون علل زمینی،کیهانی و انسانی شـکل می گیرد. نوسانات آب و هوایی که باعث خشکسالی و بیابان زایی می شود، بیشتر به کاهش میزان بارندگی، رطوبت، افزایش دما به ویژه در تابستان، افزایش میزان خشکی، تبخیر و تعرق، وزش بادهای گرم و سوزان و کاهش پوشش گیاهی ارتباط می یابند. آب و هوا به عنوان دو عامل اصلی اقلیمی که دارای تغییرات و نوسانات نسبتاً زیادی هستند در شکل گیری مناطق خشک و بیـابانی نقـش بسزائی را ایفاء می کند. در این راستا جهت بررسی تغییرات اقلیمی در مناطق خشک، آمار پنجاه ساله ایستگاه سینوپتیک بیرجند در منطقه خشک استان خراسان جنوبی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. برای تعیین روند تغییر اقلیم وپتانسیل خشکسالی به طور معمول از ضرایب خشکسالی استفاده می شود، از این رو بر اساس داده های موجود، می توان از شاخص های مختلف خشکی مانند شاخـص خشکی دومارتن بهره جست. لـذا جهـت بررسـی دقـیق، آمار 50 ساله، سال های1956 تا 2005 میلادی (1334 تا 1384 شمسـی) در 10 دوره 5 سـاله ارزیابی گـردیـد. نـتایج نشــان می دهد،که تغییرات دما، دارای نوسانات متفاوتی بوده و از سال 1956 تا سال 1980 میلادی به میزان 7/0 درجه سانتی گراد نسبت به میانگین 50 ساله آماری روند افزایشی داشته که این میزان از سال 1993 تا 2005 بطور مرتب رو به افزایش یافته است. با بررسی تغییرات بارندگی مشخص شد که از سال 1965 تا سال 1993 میلادی دارای روند افزایشی در حدود 44 میلی متربوده و یک دوره ترسالی را نشان می دهد. بعد از این تاریخ، تا سال 2005 میلادی دارای روند کاهشی است. بر اساس شاخص دومارتن مشخص گردید (I=6/45) در دشت بیرجند در مدت 50 ساله اخیر، روند خشکی ادامه داشته که این امر تاثیر به سزایی در کاهش تولید مواد غذایی، خطر گرسنگی، افت سطح آب زیر زمینی، تخریب خاک و اراضی را در این دشت به همراه خواهد داشت.

کلمات کلیدی