بانگاهی به تاریخ اسپانیادرسده های میانه در می یابیم که دراین سرزمین دوره ای مسلمانان فاتح و حاکم بودندومسیحیان محکوم،و در زمانی دیگر با دگرگون شدن اوضاع سیاسی،مسلمانان درموقعیت مغلوب قرارگرفتند و تحت سلطه پیروان مسیح درآمدند.در هردو وضعیت گروه‌های حاکم به منظور تعامل با مغلوبان با آنان به انعقاد عهدنامه می‌پرداختند.درواقع دراین عهدنامه ها، که از طریق فرهنگ گفتگو شکل می گرفتند، چارچوبی مشخص می‌شد که درآن بقای جمعیت های مغلوب،که به لحاظ دینی،فرهنگی وقومی باگروه های حاکم متفاوت بودند،به گونه‌ای تضمین می شد؛علاوه بر این،برای فاتحان بسترمناسبی پدیدمی آمدکه بتوانند به تدریج به تغییرعقیده مغلوبان بپردازندوآنان رابه آیین خویش درآورند. دراین مقاله پس از بحث راجع به مفهوم عهد در فرهنگ اسلامی،دو نوع ازاین عهدنامه ها،که تعدادخیلی کمی ازآن ها باقی مانده، مورد بررسی قرارگرفته و به تعابیر برگرفته از واژه عهد، همانند معاهد و دارالعهد، نیزاشاره شده است.

کلمات کلیدی