امروزه برای داشتن یک سیستم کشاورزی پایدار، استفاده از نهاده‌هایی که جنبه های اکولوژیکی سیستم را بهبود بخشند و مخاطرات محیطی را کاهش دهند ضروری به نظر میرسد و گیاه دارویی ریحان که از دیر باز مصرف دارویی، ادویه ای و سبزی خوردن داشته کمتر به این جنبه از تولیدش توجه شده است. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 6 تیمارکودی و ۳ تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارها شامل تیمار شاهد، کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی، ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی بود. نتایج نشان دهنده برتری معنی دار تیمارهای کود آلی نسبت به شاهد و شیمیایی در بسیاری از صفات اندازه گیری شده بود. گیاهان تحت تیمار ورمی‌کمپوست از لحاظ ارتفاع بوته، عملکرد برگ، عملکرد تر و خشک اندامهای هوایی بیشتر از بقیه تیمارها بودند و از لحاظ درصد اسانس بین تیمارها تفاوت معنیداری ملاحظه نشد، تیمار کود گاوی از لحاظ عملکرد اسانس دارای بیشترین مقدار بود. در بین چین‌ها، چین سوم و اول به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عملکرد برگ و عملکرد تر و خشک اندامهای هوایی بودند. درصد اسانس در چین اول بیشترین مقدار بود اما عملکرد اسانس در چین سوم، که دارای بیشترین عملکرد برگ بود بیشتر از دو چین دیگر بود. نتایج نشان داد که کود شیمیایی از نظر تأثیر بر همه صفات اندازه‌گیری شده، به جز شاخص سطح سبز و وزن تر وخشک برگ در بوته، تفاوت معنی‌داری با شاهد نداشت.

کلمات کلیدی