عنوان : ( بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک حبوبات: پیشرفت های جهانی و ایران )
نویسندگان: نسرین مشتاقی , عبدالرضا باقری , فاطمه ذاکرتولائی , ولی اله قاسمی عمران ,
دانلود فایل برای اعضای دانشگاهبر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست
چکیده
حبوبات به عنوان منبع مهم پروتئین، سهم قابل توجهی از نیاز غذایی انسان ها را تشکیل می دهند. علیرغم سطح زیر کشت وسیع آنها در اکثر کشورهای آسیایی، اما میزان تولید و عملکرد آنها به علت تنش های زیستی و غیرزیستی پایین است. لذا اصلاح حبوبات جهت بهبود مقاومت در برابر تنش ها از اهداف اصلاحی مهم در این گیاهان محسوب می شود. اصلاح حبوبات از طریق روش های مرسوم بطور مشابه با سایر گیاهان با صرف هزینه و زمان زیادی انجام می شود و در برخی مواقع به دلیل فقدان ژن های مطلوب در خزانه ژرم پلاسم و عدم تلاقی بین گونه ای، با محدودیت هایی مواجه است. لذا بنظر می رسد با استفاده از روش های نوین بیوتکنولوژی نظیر نشانگرهای مولکولی، گزینش این ویترو و مهندسی ژنتیک بتوان موانع موجود در اصلاح سنتی را از میان برداشته و فرایندهای اصلاحی را سرعت بخشید. نشانگرهای مولکولی به عنوان یکی از دستاوردهای علم بیوتکنولوژی کاربرد گسترده ای در بررسی تنوع ژنتیکی، تهیه نقشه های ژنتیکی و انتخاب بر مبنای نشانگرها در گونه های حبوبات در برنامه های اصلاحی داشته اند. علاوه بر این از نشانگرهای DNA در حبوباتی نظیر نخود، لوبیا، نخودفرنگی، باقلا و عدس برای بررسی روابط فیلوژنتیکی، مطالعه هیبریدها، شناسایی ارقام و کلون کردن ژنها بر مبنای نقشه مارکری استفاده شده است. نشانگر RAPD،AFLP و SSR از نشانگرهایی است که در حبوباتی نظیر نخود و عدس در ایران برای بررسی تنوع ژنتیکی و همچنین شناسایی ژن های کاندید در ایجاد مقاومت به برق زدگی نخود استفاده شده است. گزینش در شرایط این ویترو و تراریزش حبوبات نیز یکی از کاربردهای بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک در این گیاهان بوده است. اما در حال حاضر عمده ترین مشکل در استفاده از گزینش این ویترو و تراریزش در حبوبات، باززایی کم این گیاهان است. بدیهی است وجود دستورالعمل کارآمد برای باززایی مؤثر و با تکرارپذیری قابل قبول یکی از ضرورت های اولیه تراریزش ژنتیکی و ایجاد ارقام جدید در حبوبات محسوب می‌شود. در ارتباط با گزینش این ویترو در حبوبات جهت دستیابی به لاین های سلولی متحمل به شوری، سرما و بیماری تلاش هایی انجام شده است که در این زمینه فعالیت های دانشگاه فردوسی مشهد در مورد گیاه نخود قابل توجه است. حدود دو دهه از تولید اولین گیاهان تراریخته در حبوبات می گذرد. علیرغم سرسختی حبوبات در باززایی و تراریزش، گزارش های متعددی در زمینه تولید حبوبات تراریخته ای نظیر نخود، عدس، لوبیا و نخودفرنگی موجود است اما هنوز این گیاهان به صورت تجاری تولید نشده اند. فقدان تجاری سازی حبوبات تراریخته به علت مشکل بودن فرایند توسعه گیاهان تراریخته، تکرارپذیری پایین روش های تراریزش، زمان طولانی مورد نیاز توسعه حبوبات تراریخته و عدم تلاش و همکاری های پیوسته بین جامعه علمی و سرمایه گذاری طولانی مدت در این گیاهان است. برای تراریزش حبوبات عمدتا از آگروباکتریوم تومی فاشینس و ریزنمونه گره لپه ای و محور جنینی استفاده شده است زیرا این ریزنمونه ها حاوی بخش های مریستمی هستند که قابلیت باززایی حبوبات را در مقایسه با روش های غیرمستقیم باززایی افزایش می دهند. تا کنون در ایران از این روشها برای تولید گیاهان نخود و عدس تراریخته مقاوم به تنش غیرزیستی سرما و همچنین ایجاد مقاومت در برابر آفت پیله خوار استفاده شده است اما هنوز این پروژه ها در سطح آزمایشگاهی و گلخانه ای می باشند و امید است در نهایت بتوان به گیاهان تراریخته مطلوبی دست یافت.
کلمات کلیدی
, بیوتکنولوژی, حبوبات, نخود
@inproceedings{paperid:1017314,
author = {مشتاقی, نسرین and باقری, عبدالرضا and ذاکرتولائی, فاطمه and قاسمی عمران, ولی اله},
title = {بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک حبوبات: پیشرفت های جهانی و ایران},
booktitle = {سومین همایش ملی حبوبات},
year = {2010},
location = {کرمانشاه, ايران},
keywords = {بیوتکنولوژی، حبوبات، نخود},
}
%0 Conference Proceedings
%T بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک حبوبات: پیشرفت های جهانی و ایران
%A مشتاقی, نسرین
%A باقری, عبدالرضا
%A ذاکرتولائی, فاطمه
%A قاسمی عمران, ولی اله
%J سومین همایش ملی حبوبات
%D 2010
