رودهای بین المللی به راههای آبی اطلاق می شوند که از مرز بین دو یا چند کشور عبور کرده و نوار مرزی کشورها را تعیین می کند یا رودهایی که در طول مسیر خود از قلمرو چند کشورعبور می کنند. تعداد 261 رودخانه بین المللی در دنیا وجود دارد که بین دو یا چند کشور مشترک هستند.اساسا وجود منابع آبی مشترک در مناطق مرزی به عنوان یک منبع اقتصادی، عامل مهمی در اختلافات مرزی کشورها محسوب می شود.نوع بر هم کنش میان دولت ها در بهره برداری از منابع آبی مشترک، طیف گسترده ای از سازگاری و همکاری کامل تا ناسازگاری و جنگ را در بر می گیرد. نزاع اردن و سوریه بر سر رودخانه یرموک ، منازعه بولیوی و شیلی بر سر رود لوکا،منازعه هند و پاکستان بر سر رود ایندوس نمونه هایی از تاثیرمنفی آب بر ایجاد روابط خصمانه و پر تنش بین کشورها است. در مقابل، در برخی مناطق جهان منابع آبی مشترک نظیر رودها به عنوان عامل پیوند دهنده ملت ها و دولت ها عمل نموده است. به نحوی که کشورهای ذی نفع به جای درگیری و منازعه که مانع جدّی هر نوع توسعه به شمار می رود، مسیر همکاری و همگرایی را در پیش می گیرند و با مدیریت بهینه بر منابع آبی مشترک گام های مهمی را در توسعه منطقه بر داشته اند. تصمیم دو کشور ایران و ترکمنستان در احداث سد دوستی بر روی رودخانه مرزی هریرود و تدوین نظام حقوقی بهره برداری مشترک، یکی از نمونه های عالی نقش مثبت منابع آبی در همکاری و همگرایی منطقه ای است. سد دوستی امروزه به نمادی از روابط عمیق دوجانبه و همگرایی در سیاست های دو کشور همسایه در منطقه آسیای مرکزی به شمار می رود. مقاله حاضر به صورت اسنادی و با شیوه توصیفی- تحلیلی نقش و تاثیر دوگانه رودهای مرزی را بر روابط کشورها مورد بررسی قرار می دهد و با تاکیدبررودخانه مرزی هریرود نقش این منبع آبی مشترک را در ایجاد همکاری و همگرایی بین دو کشور ایران و ترکمنستان مورد بررسی و تبیین قرار می دهد

کلمات کلیدی