هریرود رودخانه مشترک سه کشور افغانستان، ایران و ترکمنستان است. هریرود از ارتفاعات هندوکش در افغانستان سرچشمه و پس از طی 650 کیلومتر در نزدیکی شهرستان تایباد به مرزهای افغانستان و ایران می رسد. در ایران پس از پیوستن چند رودخانه فصلی به آن تا تنگه ذوالفقار که محل تلاقی مرزهای ایران ،افغانستان و ترکمنستان است خط مرزی ایران و افغانستان به طول 107 کیلومتر را تشکیل می دهد. هریرود در پل خاتون با کشف رود تلاقی و از آن به بعد تجن نامیده می شود.تجن که7 11 کیلومتر مرز مشترک ایران و ترکمنستان را تشکیل می دهد پس از خروج از مرز در دشت قره قوم پخش و در حوالی شهر تجن محو می شود. در حالی که بین ایران و افغانستان توافق نامه ای در باره تقسیم آب هریرود وجود ندارد بین دو کشور ایران و ترکمنستان معاهداتی موجود و بر اساس آن ها سد دوستی نیز احداث شده است. بر اساس توافق دو کشور سهم هر یک از طرفین در احداث، بهره برداری و استفاده از آب و انرژی سد به صورت برابر است. بدین ترتیب ایران و ترکمنستان بر روی رودخانه ای سرمایه گذاری کرده و از آن بهره برداری می کنند که سرچشمه و بخش قابل توجهی از آن در افغانستان است. این در حالی است که بر اساس اطلاعات غیر رسمی افغانستان احداث دست کم دو سد را بر روی این رودخانه در دست اقدام دارد. احداث این سدها بر روی روان آب سد دوستی و کیفیت آب آن تاثیر منفی خواهد داشت. این امر می تواند بر روابط دوستانه سه کشور همسایه اثر نامطلوبی را به جای گذارد. در این مقاله اثرات اقداماتی که در این حوضه آبی مشترک صورت می گیرد بر روابط ایران ، ترکمنستان و افغانستان بررسی و سپس راهکارهایی برای مدیریت اختلافات محتمل و حل و فصل آن ها در قالب سبدی از منافع مشترک و متقابل کشورها مطرح می شود.

کلمات کلیدی