چرای دام یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع محسوب میشود. از این رو تحقیقی در مرتع بهارکیش قوچان خراسان رضوی جهت بررسی اثر چرای دام بر تغییرات صفات مرفولوژیکی، فنولوژی و تولیدمثلی گیاهان مرتعی انجام شد. بدین منظور در امتداد یک گرادیان چرایی سه سایت با شدت چرای کم، متوسط و شدید انتخاب شد. در هر سایت ضمن استقرار 20 واحد نمونهبرداری تصادفی یک متر مربعی فهرست گونه های گیاهی و درصد پوشش آنها ثبت و اندازه صفات در امتداد گرادیان چرایی بررسی شد. بر اساس نتایج، با افزایش شدت چرا درصد پوشش فانروفیتها، کامهفیتها، گرسهای چندساله، گیاهان بوتهای، نیمهبوتهای، گیاهان نیمخیز و بالشتکی، همچنین ارتفاع، اندازه تاج پوشش، سطح متوسط برگ و نسبت وزن خشک برگ به ساقه گیاهان، کاهش یافت. درحالیکه درصد پوشش ژئوفیتها، تروفیتها، فوربهای چندساله، گیاهان رزت و خوابیده، گیاهانی با روش تکثیر رویشی، خوشخوراکی کم، کرک زیاد، سیستم ریشهای راست و گیاهانی که پراکنش بذر آنها توسط حیوانات صورت میگیرد، افزایش نشان دادند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که صفات گیاهی تا حد زیادی تحت تاثیر شدت چرای دام تغییر میکنند؛ از این بین، صفات مرفولوژیکی نسبت به رفتارهای تولید مثلی بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته و تغییرات ناشی از اثر آن را بروز دادند. بطور کلی نتیجه گیری میشود: از صفاتی که بیشترین تغییرات را در امتداد چرا دارند میتوان به عنوان شاخص شدت چرای دام در مراتع استفاده نمود.

کلمات کلیدی