یکی از سؤالهایی که همیشه ذهن بشر را به خود مشغول کرده است آینده بشر یا به تعبیر دیگر، پایان تاریخ است. اندیشمندان بشر با هر اندیشه و گرایشی تلاش کرده‌اند به این سؤال پاسخ بدهند. آنان آینده بشر را روشن، توأم با صلح و صفا،‌آرامش و امنیت، گسترش عدالت و ... می‌دانند که در قالب : مدینه فاضله، آرمان شهر، شهر سالم،اورشلیم، اوتوپیا (فرهنگ اصطلاحات/389)و... بیان کرده‌اند. گرچه کیفیت تحقق آن در نگاه آنان متفاوت می‌باشد، عده‌ای تحقق این ایده را خارج از اختیار بشر دانسته، آن را نتیجة جبر تاریخی(تاریخ اندیشه سیاسی در غرب/185) می‌دانند و عده‌ای آن را امری اختیاری شمرده، معتقد به راه اندازی جنگ تمدنها برای تحقق آن می‌باشند(فرهنگ واژه‌ها/441) ادیان بزرگ یهود، مسیحیت و اسلام نیز آینده؛ زندگی بشر را روشن و تحقق آن را با ظهور منجی می‌دانند. این ادیان درباره‌ی پایان تاریخ یا به تعبیر دیگر آخر الزمان، مشترکات بسیار زیاد و نزدیک به هم دارند(کتاب مقدس/856؛ انجیل برنابا/95/5) در اندیشه مسلمانان آن تحول جهانی به دست یکی از فرزندان پیامبر اسلام حضرت مهدی(عج) رقم خواهد خورد. مهدویت گر چه میان همه فرقه‌های اسلامی مشترک است، ولی در اندیشه شیعه بسیار پر رنگ مطرح شده است، به گونه ای که انتظار مهدی (عج) یکی از عقاید اساسی و شاخصه‌های شناخت شیعه تلقی شده است. یکی از مسائل مهم مهدویت نقش انسانها در تحقق آن می‌باشد. در این زمینه دو نظریه وجود دارد: الف- جبری بودن ظهور : به این معنی که ظهور منجی در زمانی مشخص، بدون دخالت تلاش انسانها اتفاق خواهد افتاد و تلاش و عدم تلاش انسانها در ظهور منجی هیچ نقشی ندارد. بر اساس این نظریه معتقدان به ظهور منجی باید دست روی دست بگذارند و منتظر بمانند تا آن اتفاق بیفتد. ب- اختیاری بودن ظهور: به این معنی که تلاش انسانها در تحقق ظهور منجی نقش دارد. بر اساس این نظریه هر چه تلاش بیشتر و آمادگی برای ظهور زودتر حاصل شود ظهور منجی زودتر اتفاق خواهد افتاد. مقاله در صدر اثبات مبانی کلامی،قرآنی و حدیثی این نظریه می‌باشد.

کلمات کلیدی