منطقه اکتشافی مس- طلا پورفیری همند در جنوب غربی بیرجند واقع شده است. توده های نیمه عمیق پورفیری با ترکیب مونزونیتی تا دیوریتی در منطقه به شدت آلتره شده اند. مهمترین آلتراسیون ها شامل زون های کوارتز- سرسیت- کربنات- پیریت، پروپلیتیک و کربناته است. همه عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب در طی فرایند آلتراسیون دستخوش تغییرات می شوند. دامنه تغییر در برخی کم (مانند TiO2، MnO، P2O5، Nb، Gd، Yو Eu) و در برخی عناصر قابل توجه (مثل SiO2، K2O، Al2O3، CaO، MgO، TFeO، Na2O، Sr، Ba، Rb، Zr، Hf و اغلب عناصر REE) است. ترکیب توده آلتره شده، نوع آلتراسیون و شدت آن تغییر عناصر را کنترل می کند. آلتراسیون کوارتز- سرسیت- کربنات- پیریت در دو توده مونزونیت و دیوریت با افزایش SiO2 و Al2O3 و کاهیدگی K2O، Na2O، TFeO و MgO مشخص می شود. مقدار CaO رفتار متغیری براساس میزان کلسیت نشان می دهد. عناصر REE تهی شدگی دارند. عنصر Rb رفتار متغیر در شدتهای مختلف آلتراسیون نشان می دهد. عناصر Ba، Sr و Zr به شدت کاهیده شده اند. عنصر Hf در توده مونزونیتی با افزایش شدت آلتراسیون تهی شده در حالیکه در توده دیوریتی غنی شدگی دارد. آلتراسیون پروپلیتیک با کاهش SiO2، K2O و TFeO در هر دو توده مشخص می شود. اما در توده مونزونیتی Al2O3 و Na2O کاهیده و CaO و MgO افزوده شده، در حالیکه در توده دیوریتی عکس این حالت اتفاق افتاده است. همچنین عناصر REE در توده مونزونیتی غنی شدگی نشان می دهند، در حالیکه در توده دیوریتی LREE تهی شدگی دارند. عنصر Rb رفتار متغیر در شدتهای مختلف آلتراسیون نشان می دهد. عناصر Ba، Sr و Zr به شدت کاهیده شده اند. عنصر Hf در هر دو توده غنی شدگی دارد. آلتراسیون کربناته در توده مونزونیتی با کاهش SiO2، K2O، Na2O، MgO و ,TFeO Rb، Sr، Ba، Zr و Hf و افزایش Al2O3 و CaO مشخص می شود. عناصر REE تهی شدگی اندکی دارند. آلتراسیون با شدتهای مختلف می تواند نامگذاری سنگ براساس رده بندی شیمیایی، تعیین سری ماگمایی و موقعیت آنرا در دیاگرام شاند و تفسیر نوع کانی باقیمانده در منشاء برپایه الگوی عناصر REE را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین تعیین منشاء توده نفوذی براساس ایزوتوپ های Rb-Sr در نمونه آلتره ممکن است نتیجه عکس نشان دهد. لذا در انتخاب نمونه مناسب برای بررسیهای پتروژنزی- ایزوتوپی درمناطق آلتره باید دقت زیادی شود

کلمات کلیدی