نظریه پردازان ترجمه عموما بر این باورند که ترجمه فعالیتی است ذهنی، پیچیده، آگاهانه، و هدفمند. به طور کلی شاید بتوان گفت که در تمام مراحل ترجمه، گزینه های کلامی مترجم -- اعم از سبک بیان، گزینش واژگان، انتخاب تعبیرات گوناگون، به کار گیری ترکیبات مختلف، و مانند اینها -- همه به گونه ای، آگاهانه یا نا آگاهانه، متاثر از جهت گیری های ایدئولوژیک او است. در این مقاله، مبحث ایدئولوژی در ترجمه و تاثیرات آن بر کار مترجم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نخست، پدیده ی ایدئولوژی و مفاهیم گوناگون آن در زمینه های مختلف مورد بحث قرار گرفته و از دیدگاه زبانشناسی تعریف شده است. سپس، چهارچوبی که از سوی حتیم و میسن(Hatim & Mason) (1990، 1991، 1997) برای سنجش و تجزیه و تحلیل ایدئولوژی در متون ترجمه شده پیشنهاد گردیده است اجمالا معرفی شده و مقوله هایی که در حیطه ی آن قرار می گیرند، یعنی: گفتمان (discourse)، گفتمانگونه(genre) و متنtext) )، هر یک جداگانه مورد بحث قرار گرفته؛ نمونه ای از ترجمه هایی که متاثر از هر یک از این مقوله ها است در جای خود ارایه شده؛ و از منظر ایدئولوژی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بخش پایانی مقاله به واکاوی ترجمه ی انگلیسی داستان بوف کور، اثر صادق هدایت، در چهارچوب تحلیلی حتیم و میسن می پردازد و در حقیقت فشرده ای از یک پژوهش مفصل را ارایه می کند.

کلمات کلیدی