گیاه نوروزک (Benth Salvia leriifolia ) گونه ای از تیره نعناع (Lamiaceae) و جنس مریم گلی (Salvia) است که بومی ایران و افغانستان می باشد و کاربردهای قابل توجهی در صنایع پزشکی، دارویی و غذایی دارد. هدف از این مطالعه بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه نوروزک و اجزای تشکیل دهنده آن می باشد. گیاه نوروزک در سال 1387 از منطقه نیشابور جمع آوری شد و اسانس موجود در برگ آن با استفاده از روش تقطیر با بخار آب استخراج گردید. آنالیز GC-MS ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده اسانس نشان داد که بیش از 50% ترکیب اسانس را 1و8 سینئول (4/26%) ، آلفا پینن (3/14%) و بتا پینن (26%) تشکیل می دهند. خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس به دست آمده از برگ گیاه نوروزک و سه ترکیب عمده موجود در آن با سه آزمون مختلف (DPPH, TBARS, BCB) مورد ارزیابی قرار گرفت. در این سه آزمون خاصیت آنتی اکسیدانی معنی داری برای اسانس و ترکیبات اصلی آن مشاهده گردید که در روش DPPH ضعیف تر و در دو روش دیگر قوی تر ولی به طرز معنی داری کمتر از کنترل های مثبت BHT، ویتامین C، کوئرستین و ویتامین E بود. قدرت آنتی اکسیدانی رابطه مستقیم با غلظت ترکیب داشت. در آزمون TBARS قدرت آنتی اکسیدانی اجزای سازنده اسانس به ترتیب آلفاپینن <بتاپینن < اوکالیپتول و در آزمون BCB به صورت معکوس بود. میزان اسانس مورد نیاز جهت تولید 50% مهار اکسیداسیون (IC50) در آزمون TBARS و BCBبه ترتیب معادل 2/15 و 7/2 میلی گرم در میلی لیتر تعیین شد. نتایج سه آزمون فوق دال بر آن بود که ممکن است مکانیسم احتمالی عمل آنتی اکسیدانی اسانس جلوگیری از تشکیل ترکیبات اولیه و ثانویه اکسیداسیون به ترتیب نظیر هیدروپراکسی دی ان ها و مالون دی آلدئید) باشد. با توجه به نتایج به دست آمده مطالعات بعدی می تواند به بررسی اثر آنتی اکسیدانی اسانس نوروزک در زیوه (In vivo) متمرکز شود.

کلمات کلیدی