طبقه بندی مدوّن انواع ادبی سابقه در فن الشعر ارسطو دارد. برخی منتقدان آن انواع را برای ادبیات سایر ملل پذیرفته وگروهی دیگر رد کرده اند. در مورد تعمیم سه گانه ارسطویی بر ادب فارسی نیز دو نظر کاملاً مختلف ابراز شده است. تقسیم بندی انواع برای بسیاری از مباحث ادبی یک ضرورت است؛ نگارش تاریخ ادبی با رویکردها و متدهای نوین، بدون مشخص کردن انواع اصلی ممکن نیست، چنان که در بسیاری از شاخه های نقد ادبی و تحلیل محتوا نیز موضوعیت دارد. موضوع اصلی مقاله دقیقاً در همین نقطه شکل می گیرد: طراحی مدلی برای طبقه بندی انواع ادبی فارسی در دورة کلاسیک. سه گانه ارسطو در مورد ادبیات فارسی کارآمد نیست (دلایل در مقاله ذکر شده است). ما مجموعه آثار را در دو شاخه شعر و نثر جای داده ایم. «شاخة شعر» کلاسیک فارسی را می توان در سه ژانر اصلی طبقه بندی کرد: حماسی، غنایی و تعلیمی ـ القائی. تعریف ما از این سه ژانر لزوماً با تعاریف حکیم یونانی منطبق نیست و هر سه نوع را در مقاله بازتعریف کرده و زیرژانرهای هر کدام را نیز بر اساس مصادیق موجود در ادبیات فارسی تعیین و تعریف کرده ایم. «شاخه نوشتارهای منثور» فارسی شامل آثار ادبی، شبه ادبی و غیر ادبی می شوند. آن چه برای ما به عنوان محقق ادبی موضوعیت دارد، نوشتارهای ادبی و شبه ادبی هستند. در مقاله پس از تعریف هر کدام از این ها، نوشتارهای ادبی را در قالب دو ژانر («روایت مدار» و «نوشتارهای ادبی غیر روایی») گنجانده ایم. تعریف و تعیین مصداق های هر کدام از این ها به همراه مجموعة زیرژانرهای آن ها در دورة کلاسیک بخش دیگری از گفتارهای ما را تشکیل می دهد. از آن جا که نثر و شعر دورة معاصر مبانی بوطیقایی خاص خود را دارد، طبقه بندی انواع ادبی جدید مجال دیگری می طلبد و طرح پیشنهادی ما فقط قابل تعمیم به انواع ادبی کلاسیک است.

کلمات کلیدی