نوع گیاه زراعی و رژیم های مدیریتی در تناوب زراعی بر پویایی و توزیع مکانی علف های هرز موثرند. به منظور ارزیابی الگوی توزیع مکانی علف های هرز و پویایی آن در طی فصل رشد، آزمایشی طی زمستان سال 1385 و بهار سال 1386 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی به اجرا درآمد. به این منظور قطعه زمینی به ابعاد یک هکتار و با سابقه تناوبی یونجه- آیش- گندم انتخاب شد. علف های هرز موجود در مزرعه به روش نمونه برداری گسسته سیستماتیک و با استفاده از کوادرات 5/0 × 5/0 متر، طی سه مرحله به ترتیب قبل از کنترل شیمیایی، پس از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت به تفکیک شمارش و تراکم هر گونه ثبت گردید. مجموعا از در 195 نقطه نمونه برداری شده در مزرعه 24 گونه علف هرز مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد گونه های غالب مزرعه را شاه تره ایرانی و هفت بند تشکیل می‌دادند. با ادامه فصل رشد بر اهمیت گونه های چند ساله بویژه پیچک صحرایی و خارلته افزایش و از اهمیت برخی گونه های یک ساله غالب ابتدای فصل، مانند شاه تره ایرانی کاسته شد. به منظور توصیف توزیع مکانی علف های هرز مزرعه توابع واریوگرام گونه ها در هر مرحله محاسبه شدند. اجزاء واریوگرام، بسته به گونه و مراحل نمونه برداری متفاوت بودند. در مورد گونه های رایج و در مرحله اول و دوم نمونه برداری، کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه ای به ترتیب معادل 16/0 و 001/1 بود، دامنه تأثیر علف‌های‌هرز مزرعه نیز در محدوده ای بین 6/3 – 48/93 متر متغیر بود. از اجزاء واریوگرام ها در فرایند کریجینگ استفاده شد و نقشه های توزیع مکانی علف های هرز در مزرعه رسم شدند. نتایج نشان داد که فراوانی و پویایی مکانی علف های تحت تأثیر سابقه تناوبی و عملیات زراعی متناسب با آن بوده، از سوی دیگر نقشه ها، توزیع لکه ای علف های هرز را تائید کردند این امر فرصت استفاده از مدیریت متناسب با مکان علف های هرز را فراهم می آورد.

کلمات کلیدی