زبان شناسان برای زبان نقشهای گوناگونی قایل شده اند که در این میان نقش ارتباطی زبان از اهمیت بالایی برخوردار است. متأسفانه در آموزش زبان فارسی در نظام آمورشی کشور ما این نقش زبان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در مقاله حاضر مهارت زبان ارتباطی تعدادی از دانش آموزان دختر و پسر در مقطع ابتدایی (کلاسهای سوم، چهارم و پنجم) مورد مقایسه قرار گرفته است. در این مطالعه، مهارت زبان ارتباطی از دو بخش مهارت قصه گویی و مهارت گفتگو تشکیل شده است. مهارت قصه گویی نیز به نوبه خود دو بخش به کارگیری عناصر قصه (شامل مقولاتی چون حفظ پیوستگی قصه، حفظ چهارچوب اصلی قصه، بیان حالات درونی شخصیتهای قصه، به کارگیری زمان دستوری مناسب، ...) و رعایت نکات دستوری (شامل مقولاتی چون به کارگیری کلمات ربط مناسب، به کارگیری عناصر صرفی لازم، استفاده از واژه های مناسب، ...) را در بر می گیرد. بخش مهارت گفتگو نیز به مقولاتی نظیر صحبت در مورد فعالیتهای تابستان، بیان خاطره، سبک زبانی (سرعت کلام، لحن کلام، حرکات سر و دست و میزان مشارکت)، ... می پردازد. از نتایج اصلی این پژوهش بر اساس تحلیل‌های آماری، مشخص می شود که تاثیر سال تحصیلی آزمودنیها بر نمرات مهارت زبان ارتباطی در مورد اکثر مقولات منفی است بدین معنا که میانگین نمرات مهارت زبان ارتباطی کلاس سوم بالاتر از کلاس چهارم، و میانگین نمرات مهارت زبان ارتباطی کلاس چهارم بالاتر از کلاس پنجم است. همچنین در بخش قصه گویی در حالی که میانگین نمرات رعایت نکات دستوری کلاس پنجم از کلاسهای سوم و چهارم بالاتر می باشد، میانگین نمرات قصه گویی آنان از همتاهایشان در کلاسهای سوم و چهارم کمتر است؛ این امر هشداری است برای برنامه ریزان آموزشی ومؤلفان کتابهای دزسی، که علت آن را باید در تأکید بیش از حد بر آموزش گونه رسمی زبان فارسی و عدم تفکیک زبان فارسی معاصر از آثار ادبی مربوط به این زبان جستجو کرد. در این تحقیق همچنین تاثیر جنسیت را نیز می توان مشاهده کرد بدین معنا که میانگین نمرات مهارت زبان ارتباطی دختران در مورد اکثر مقولات بالاتر از پسران است.

کلمات کلیدی