در این پژوهش، سمیت تماسی و دوام اسانس گیاهان مرزه، کلپوره و رازیانه روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات، در شرایط دمای °C 2±28 و رطوبت نسبی 5±65 درصد، در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب تهیه گردید. سمیت تماسی روی حشرات کامل یک روزه در 6 غلظت و در دوره زمانی 24 ساعت مطالعه شد. به منظور بررسی میزان دوام اسانس ها، دوز LD99 هر یک از اسانس ها به همراه 1 میلی لیتر استون روی ظرف پتری حاوی کاغذ صافی اعمال و در یک دوره 30 ساعته، 3 ساعت یکبار 10 حشره کامل در هر یک از پتری ها رها شد. پس از 24 ساعت مرگ و میر ثبت گردید. نتایج سمیت تماسی اسانس ها نشان داد که مرگ و میر با افزایش غلظت اسانس افزایش یافت. نسبت به کلیه اسانس ها، جنس نر در مقایسه با جنس ماده حساسیت بیشتری نشان داد. اسانس رازیانه با LC50 معادل 390 و 513 میکرولیتر بر متر مربع به ترتیب علیه افراد نر و ماده، موثرتر از سایر اسانس بود. مقادیر LC50 برای اسانس مرزه معادل 536 و 641 میکرولیتر بر متر مربع و برای اسانس کلپوره معادل 1263 و 1470 میکرولیتر بر متر مربع به ترتیب علیه افراد نر و ماده بدست آمد. نتایج بررسی دوام نشان داد که اسانس مرزه بیشترین ماندگاری و اسانس کلپوره کمترین ماندگاری را داشت. بررسی تجزیه شیمیایی سه اسانس مورد مطالعه نشان داد که ماندگاری زیاد اسانس مرزه احتمالا به دلیل میزان بیشتر ترکیبات اکسیژنه در ترکیب این اسانس بود. از نتایج کلی این آزمایشات چنین بر می آید که اسانس های گیاهی می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای سموم شیمیایی، در جهت کنترل سوسک چهار نقطه ای به کار گرفته شوند.

کلمات کلیدی