در تاریخ تمدن اسلامی، شهر مشهد از نظر شیعیان یکی از شهرهای مقدس به حساب می آید که تاریخنگاری پیرامون آن حول محور معماری موجود در حرم رضوی شکل گرفته است. یکی از مهمترین این آثار معماری کتیبه هایی است معروف به خشت های سلطان سنجری که منسوب به عصر سلطان سنجر سلجوقی است. مورخان دوره میانه اسلامی و به خصوص در عصر صفوی و قاجاری و به خاطر گرایش های شیعی تلاش داشته اند پیشینه هویت شهری مشهد را در نسبتی مستقیم با احداث آثار مرتبط با حرم رضوی تعریف نمانید. اما به نظر می رسدبه دلیل اشتباهی که در رابطه با تاریخ دقیق و انتساب کتیبه های منسوب به- کتیبه های سنجری- به سلطان سنجر رخ داداده است، زمان بنای حرم رضوی و روند تاریخ نگاری شهر مشهد دچار انحراف گشته اند. زیرا به نظر می رسد بر خلاف ادعاهای مطرح شده توسط مورخان دوره های صفوی و قاجار و بعضی از پژوهشگران در دوره معاصر که -کتیبه های سنجری-و بنای حرم رضوی را به دوره سلطان سنجر سلجوقی منتسب میکنند، شواهد و اسناد تاریخی چیزی خلاف آن رانشان میدهد و عنوان -کتیبه های سنجری- برای این کتیبه ها به معنای انتساب آنها به سلطان سنجر سلجوقی نمی باشد. در هر حال در این مقاله تلاش شده است تا با استناد به منابع و شواهد موجود به بررسی انتقادی زمان و انتساب - کتیبه های سنجری- به سلطان سنجر سلجوقی در حرم رضوی پرداخته شود و با استفاده از شیوه پژوهشهای تاریخی و نگاه انتقادی به بعضی از منابع نشان دهد که بر خلاف ادعاهای رایج، شواهد نشان میدهد که این کتیبه ها احتمالا متعلق به دوره سلطان محمد خوارزمشاه که وی نیز طبق بعضی از منابع عنوان-- سنجر-داشته است ، می باشد و زمان آنها نیز مربوط به اوایل قرن هفتم می باشد. کلیدواژه ها: مشهد، حرم رضوی، کتیبه های سنجری، سلطان سنجر، سلطان محمد خوارزمشاه، ترکان زمرد

کلمات کلیدی