رشد دانش تاریخی،نیازمند یک معرفت میان رشته ای است. زیرا تاریخ، دو پیکره دارد: از یک سو، واقعه ها ی به جا مانده از گذشته؛ واز دیگرسو، ارزیابی، تجزیه،تحلیل، شرح و تفسیر رخدادهای روی داده در بسترهای زمانمندو مکانمند. کار مورخ، بازخوانی، بازتفسیر و بازنمون گذشته است که به حذف، جرح، بزرگ نمایی و کوچک نمایی، می انجامد. تاریخ، بنابراین، تبدیل به متنی می شود که مورخ، هنگام کار درباره واقعه ها، خلق و جعل می کند. حال بدون دستگاه های نظری و ابزارهای تئوریک نمی توان رویدادهای کوچک و از هم جدا شونده خرد را در قالب ساختارهای کلان و پیچیده دور هم گرد آورد و با هم مجتمع ساخت. نگارش متن تاریخی در قالب سامان دهی دوباره مفاهیم ، خوانش ها ی گونه گون از رویدادها ، و در میان حب و بغض منتفع ویا متضرر شوندگان، برسازی می شود و دوام می یابد. در حقیقت ، تاریخ ، سازه ای است عقیدتی، به این معنا که به طور مستمر در معرض بازسازی، بازتدوین و سامان دهی مجدد از سوی تمام کسانی است که کم و بیش به طور متفاوت از مناسبات قدرت تأثیر پذیرفته اند. درست آن است که مورخ به جای ارز شداوری ها، از نظریه های علمی بهره گیری کند. نگارنده با کاربست مدل تصمیم گیری جیمز روزنا که از تلفیق دو سطح تحلیل خرد و کلان پدیدار شده ،تلاش کرده است ماهیت و شیوه تصمیم گیری در روابط خارجی ایران روزگار قاجاران را بشناسد.بنابراین با جرح ، تعدیل ، کاهش و افزایش مؤلفه های پنج گانه تصمیم گیری ، به کاربست یک مدل همپیوند با دانش روابط بین الملل در پژوهش های تاریخی دست یازیده است.هر کدام از مؤلفه های شخصیت تصمیم گیرنده،نقش و اختیارات تصمیم گیرنده،ساختار درونی دولت و دستگاه های حکومت گر،درون مایه های رفتاری و ارزش های جامعوی ، و نظام بین المللی،خود به پنج عامل تقسیم شده اند.در واقع، با کاربست بیست و پنج مؤلفه،کوشش شده است به نحوی تئوریک، کردارهای روابط خارجی ایران عصر قاجار مورد شناسایی قرار گیرند.بدون کاربست یک مدل پرکار موجود در دانش روابط بین الملل، تفهم آن چه بر مناسبات فرامرزی ایران دوران قاجار حاکم بوده است ،غیر ممکن می نماید.

کلمات کلیدی