واکاوی مفروضه های پیدا و پنهان و دقت در روایی یا ناروایی پرسش-چه کسی می تواند سخن گوی جهان اسلام باشد؟- پاسخ گویی به آن را دشوار ساخته است.بنابر رأی نظریه‌پردازان ارتباطات،در ارتباط کلامی،دو سو وجود دارد؛گیرنده پیام و فرستنده پیام،که هر سو،به طرزی هم زمان،هم گیرنده پیام است و هم فرستنده.زایش هویت،نیز،هنگامی امکان پذیر می شود که در پیوندهای دو سویه،بر-خود/دیگران-،تأکید شود.حال،پرسش-چه کسی می تواند سخن گوی جهان اسلام باشد؟-،کمینه،از دو منظر قابل بررسی است:سخنگوی جهان اسلام از منظر خودِ جهان اسلام کیست و چه شاخص هایی باید داشته باشد؛و،دیگران یا همان مخاطبان ِجهان اسلام،در عالم واقع،چه کسی را سخن‌گوی جهان اسلام می‌دانند و حاضرند سخن‌اش بشنوند و پاسخ‌اش گویند.در این مقام،دو گونه می‌توان سخن گفت: هنجاری و توصیفی.از یک سو،می‌توان انتزاعی و آرمانی سخن گفت و تعیین تکلیف نمود و بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های عینی جهان،از ویژگی‌های سخن‌گوی جهان اسلام سخن راند و بر دیگران وظیفه دانست که از او تبعیت کنند و امّ القرای جهان اسلام‌اش بخوانند.راه دیگر،البته از عالم واقع می‌آغازد و در صدد بر می‌آید که درک کند-دیگران-یا مخاطبان ِجهان اسلام،چه کسی را به عنوان سخن‌گوی جهان اسلام،معتبر می‌شمارند.بنابراین،می‌بایست،یک بار به خودِ کشور اسلامی مدعی سخن‌گویی دقت کرد،و یک بار،به دیگریِ جهان اسلام.به بیان دیگر،هم با تمسک به یک نگاه از درون،می بایست دقت نمود که مدعی سخن گویی،در باره\\\"خود و دیگری\\\"چگونه می اندیشد و چه توانایی‌ها و ابزارهایی را برای اثبات ادعا فراهم آورده است. نیز،می بایست،با اتصال به نگاه از بیرون،از منظر جهان غیراسلام،به مدعی سخن‌گویی جهان اسلام نگریست و درک کرد که آنان،به چه دلیل و با بهره گیری از کدام سنجه‌ها،کشوری را صالح برای طرح دعوی نمایندگی/ سخن‌گویی جهان اسلام به شمار می آورند.در واقع می‌بایست از منظر جهانِ غیر اسلام،درک کرد که آنان کدام کشور را از جهت فهم و مراقبت از دغدغه های جهان غرب،شایسته تر تلقی می‌کنند و او را مدافع/ مجری ایده‌های جهان غیر اسلام و الگوی جهان اسلام به شمار می آورند؟ایده سخن‌گوی جهان اسلام،یک پیش فرض مهم در خود دارد:کشورهای اسلامی،یک واحد سیاسی معتبر در بلوک بندی‌های جهان معاصر است.آیا این مفروضه درست است؟اگرایران،ترکیه،عربستان سعودی،مالزی و مصر، هر کدام ادعای نمایندگی/ سخن‌گویی جهان اسلام داشتند تکلیف چیست؟-خودِ-کشورهای اسلامی چگونه و با گزینش کدام سازوکارها/ ساختکارها،خویش را،نماینده/ سخن‌گو معرفی می کنند؟-دیگرِ-کشورهای اسلامی،یعنی جهان غیراسلام،چگونه با مدعیان نمایندگی/ سخن‌گویی برخورد می‌کنند و با کدام مکیال‌،یکی از آنان را بر می‌گزینند؟

کلمات کلیدی