از منظر جغرافیای سیاسی، هر کشور از سه رکن اصلی سرزمین، ملت و نظام سیاسی تشکیل شده است. کشورها و یا به عبارت دقیق تر حکومت های سرزمینی، برای پیدایش و بقای خود به یک سری مولفه ها و عناصر نیاز مند هستند؛که از آنها تحت عنوان «علت وجودی حکومت یا کشور» یاد می شود. علت وجودی کشورها می تواند شامل مولفه های متعددی همچون سرزمین مشترک، دین، زبان، فرهنگ، گذشته تاریخی مشترک، تهدیدات مشترک،اراده قدرت های بزرگ و...باشد. مجموعه این عناصر مشترک، یک کارکرد مهم دارند، و آن ایجاد پیوند و انسجام بین مردم یک کشور یا ملت است. بدیهی است کمرنگ شدن یا از بین رفتن این عوامل می تواند منجر به تضعیف حکومت یا حتی فروپاشی آن شود. کشور ایران از جمله کشورهایی است که به دلیل سابقه فرهنگی-تمدنی دو هزار و پانصد ساله اش، از حیث علت وجودی غنی بوده و بر خلاف کشورهایی مانند پاکستان که فقط عامل دین باعث پیدایش آن شده است، از مولفه های متعددی به عنوان علت وجودی سود می برد. سرزمین مشترک، سرگذشت تاریخی، دین، زبان و فرهنگ، قوم و نژاد، آداب و رسوم از جمله مهمترین مواردی است که اندیشمندان از آن به عنوان علت ایجاد و بقای کشور ایران یاد می کنند. به طور قطع، مجموعه آثار فرهنگی، تاریخی و ادبی گذشتگان، در پیدایش و انتقال این مفاهیم و عناصر مشترک به نسل های بعدی نقش تعیین کننده ای داشته است. در میان این آثار، شاهنامه فردوسی اثر سترگی است که به تنهایی نقش بی بدیلی در معرفی و انتقال این عناصر و مولفه های مشترک تا به امروز داشته و دارد. تا کنون، شاهنامه از ابعاد و رویکرد های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است، اما از منظر جغرافیای سیاسی کشور ایران کمتر به آن توجه شده است،‌در این مقاله تلاش می شود به شیوه توصیفی-تحلیلی، نقش شاهنامه در معرفی و انتقال عوامل یکپارچگی ملی(علت های وجودی) کشور ایران مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

کلمات کلیدی