تنش خشکی یکی از مهمترین مشکلات تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان نظیر ایران می باشد و جوانه زنی نیز از مهم ترین مراحل نمو گیاه است که متأثر از خشکی محیط است و طی موفقیت آمیز این مرحله از رشد گیاه لازمه استقرار و تراکم مطلوب گیاه در مزرعه می باشد. از این رو درک عکس العمل جوانه زنی به تنش های محیطی از جمله خشکی و دما در بهبود مدیریت تنش خشکی در گیاهان زراعی مفید خواهد بود. به منظور ارزیابی پاسخ خصوصیات جوانه زنی و سبز شدن گیاهچه کنجد به تنش خشکی و دما، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. در این آزمایش تاثیر 7 سطح 20 و 25 درجه سانتیگراد) بر ویژگی های جوانه زنی و ، 6- و 8- بار و سه سطح دما ( 15 ،-4 ،-3 ،-2 ،- خشکی با پتانسیل های صفر (شاهد)، 1 سبز شدن سه ژنوتیپ کنجد (توده سبزوار، توده کلات، رقم اولتان) بررسی شد. نتایج نشان دادند که دما و خشکی بر روی تمامی صفات جوانه زنی و رشد گیاهچه شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه ژنوتیپ های داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، در پتانسیل های خشکی صفر تا 4- بار بیشترین درصد جوانه زنی ارقام کنجد (P< کنجد تاثیر معنی داری ( 0.01 در دماهای 20 و 25 درجه سانتیگراد مشاهده شد و در پتانسیل های پایین تر ( 4- تا 8- بار)، بیشترین مقدار صفات درصد و سرعت جوانه زنی، در دمای 20 درجه سانتی گراد به دست آمد. در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه کنجد، توده سبزوار بیشترین تحمل را به تنش خشکی در دماهای مختلف در بیشتر شاخص های مورد بررسی و رقم اولتان کمترین تحمل را نشان داد. با توجه به نتایج این آزمایش در شرایط تنش خشکی و وجود نوسانات دمایی توده سبزوار کنجد جهت کشت و استقرار بهینه آن، مناسب تر به نظر می رسد، از سوی دیگر به نظر می رسد در سطوح خشکی بالا، دماهای متوسط ( 20 درجه سانتیگراد) جهت جوانه زنی و استقرار کنجد مطلوب تر هستند.

کلمات کلیدی