-کهن الگوی شهر پردیسی-، تصویری برگرفته از خاطرة ازلی انسان از بهشت و یکی از کهن الگوهای مشترک در همة فرهنگهای بشری است که منبعث از حافظة ناهشیار جمعی انسان، جلوه هایی نزدیک به هم در اساطیر، ادیان و متون ادبی اقوام مختلف بشر دارد. از نمودهای اصلی این کهن الگو در فرهنگهای بشری، اعتقاد به شهر آرمانی است که جلوه ای ادبی را در میان انواع مختلف ادبی به وجود آورده است که از آن به-ادبیات آرمانشهری- تعبیر کرده اند. در این جستار، ضمن تحلیل معنائی این کهن الگو، به بررسی نمودهای معروف کهن الگوی شهر پردیسی در فرهنگ کهن ایرانی و ادبیات و هنر ایران باستان و به ویژه شاهنامة فردوسی پرداخته ایم. غالب نمودهای این کهن الگو در شاهنامه و متون پهلوی در ارتباط با کوه مقدس البرز و نقش نمادین آن شکل گرفته اند و مهم ترین ویژگی اساطیری آنها، نزدیکی به آسمان است که رمزی از خلود در مینو و مرز بین ناسوت و لاهوت را به نمایش گذاررند. در این جستار، پس از مقدمه ای دربارة کهن الگوی شهر پردیسی، کاخهای مهر و سروش، ورجمکرد، کاخهای کاووس، گنگ دژ (سیاوش گرد) و پلیدشهرهای شاهان ایرانی: کاخهای ضحاک، بهشت گنگ افراسیاب و دژهای آزمون مورد بررسی و مقایسه واقع شده اند.

کلمات کلیدی