افزایش غلظت دی اکسید کربن و بهبود شرایط تغذیه ای معمولا باعث بهبود فتوسنتز و رشد گیاهان زراعی مختلف و در نتیجه بهبود عملکرد آنها می گردد. اما با این حال یافته های بسیار اندکی از اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن و مواد غذایی بر رشد و عملکرد گیاهان دارویی وجود دارد. با این هدف به منظور ارزیابی اثرات افزایش غلظت دی اکسید کربن و شرایط کود مختلف بر صفات فیزیولوژیکی گیاه بادرنجبویه یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و 9 تیمار در گلخانة تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1389 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل غلظت های 380، 700 و 1050 پی پی ام دی اکسید کربن و شرایط عدم مصرف کود، مصرف کود حیوانی و مصرف کود نیتروژن بود. در این بررسی گیاهچه های بادرنجبویه از مرحله 2 برگی تا اوایل مرحل گلدهی در معرض افزایش غلظت دی اکسید کربن قرار گرفتند. در طول دورة آزمایش در کلیة تیمارها متوسط درجه حرارت روزانه و شبانه به ترتیب 25 و 18 درجه سانتیگراد در نظر گرفته شد. در پایان دوره آزمایش سطح برگ، ارتفاع بوته، سرعت رشد نسبی، تجمع ماده خشک و عملکرد نهایی تک بوته اندازه گیری شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش غلظت دی اکسید کربن از 380 به 1050 پی پی ام، سطح برگ، ارتفاع بوته، سرعت رشد نسبی، تجمع ماده خشک و عملکرد نهایی تک بوته افزایش یافت. بیشترین مقادیر صفات مذکور در شرایط مصرف کود نیتروژن و کمترین آنها در شرایط عدم مصرف کود حاصل شد. همچنین برهمکنش افزایش غلظت دی اکسید کربن و شرایط کودی مختلف نیز بر صفات اندازه گیری شده معنی دار بود به طوری که مصرف کود حیوانی و کود نیتروژن منجر به بهبود اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن شد. در بین صفات مورد ارزیابی، تجمع مادة خشک و عملکرد نهایی تک بوته بیشترین واکنش را نسبت به افزایش غلظت دی اکسید کربن و کاربرد کود نیتروژن از خود نشان دادند. بنابراین به نظر می رسد که در شرایط تغییر اقلیم در آینده در صورتی که افزایش درجه حرارت ناشی از افزایش غلظت دی اکسید کربن مد نظر نباشد و هیچ گونه محدودیتی از نظر آب و عناصر غذایی نیز وجود نداشته باشد، افزایش غلظت دی اکسید کربن منجر به بهبود تولیدات گیاهی خواهد شد.

کلمات کلیدی