دردودهه پایانی حکومت صفویه وسال های پس ازآن تازمان ظهورنادر،شرق ایران شاهدیکی ازدوره های پرحادثه وبحرانی خودبود.غفلت وضعف روزافزون حکومت صفوی ازیک سووسیاست منفعل گورکانیان درمنطقه ازسوی دیگرزمینه سازبروزشورش هاوسربرآوردن قدرت های محلی مهمی شدکه میرویس ومحمودغلزایی درقندهارواسدا...خان ابدالی درهرات از رهبران مهم آنهابودند.ناتوانی حکومت صفوی وکارگزاران آن درمنطقه درمهاراین قدرت ها موجب شدتاسال ها پیش ازسقوط اصفهان، حاکمیت دولت مرکزی درخراسان باچالش های اساسی روبروشود.منابع تاریخی مربوط به اواخرعصرصفوی عموماًگزارش زوال حکومت صفوی راباانعکاس اوضاع این منطقه شروع می کننداماتمرکز وتأکیدآنها بیشترمتوجه قضایای قندهاروتاحدودی هرات واقدامات غلزایی ها است ودرمورد اوضاع بخش های غربی ترخراسان یعنی مثلث میان هرات،قائنات ومشهد به اشاراتی کلی بسنده کرده اند.حال آنکه شرایط این مناطق نیزدربررسی زمینه های زوال حکومت صفوی شایسته تأمل وتوجه است.درواقع اقدامات ابدالی ها درداخل خراسان دراین سال ها تبدیل به یکی ازمشکلات حکومت صفوی وعاملان آن درخراسان شده بودوبخش مهمی ازواپسین تلاش های نظامی حکومت صفوی درخراسان نیزبرای فرونشاندن امواج غارتگری وتوسعه طلبی این گروه صورت گرفت.مقاله حاضربرآنست تا باتمرکزبراوضاع مناطق یادشده،اهمیت توجه به تحرکات ابدالی هادرمطالعات مربوط به سقوط حکومت صفوی راتبیین نماید.

کلمات کلیدی