در اواسط قرن هشتم هجری و به دنبال زوال حکومت ایلخانان، چندین حکومت محلی در بخش‌های مختلف ایران قدرت یافتند. از آن پس به مدت حدود نیم قرن اولویت هر یک از این حکومت‌ها، رقابت با یکدیگر برای حفظ قلمرو و قدرت خود و احیاناً توسعه آن به زیان سایر حکومت‌های محلی بود. در نتیجه، سطح مناسبات خارجی از حکومت‌ها و سرزمین‌های دیگر مانند چین، هند، شام و مصر و اروپا به سمت حکومت‌های محلی و همسایه در داخل ایران تغییر یافت. به همین دلیل ایران دچار نوعی انزوای بین‌المللیِ برخاسته از تحولات داخلی گردید. همچنین بخش مهمی از توان و عمر این حکومت‌ها صرف رقابت‌های محلی- منطقه‌ای یا مناسبات بین منطقه‌ای در داخل ایران شد. شناخت این‌گونه از مناسبات می‌تواند به روشن‌تر شدن فضای به وجود آورندۀ آن ، عوامل مؤثر در آن و نیز شناخت علل انزوای بین‌المللی یاد شده کمک کند. اگر چه در پژوهش‌‌های مربوط به این حکومت‌ها و در ضمنِ بررسی جداگانۀ تحولات مربوط به هر کدام از آن‌ها،‌ مطالبی در بارۀ مناسباتشان با یکدیگر ارائه شده‌است، اما این مطالب تنها ناظر بر بیان تحولات داخلی هر یک از آنها بوده و بویژه بر مبنای مسألۀ محوری این مقاله یعنی «مناسبات خارجی» یا «مناسبات بین حکومتی» نبوده‌است. بدین جهت تمرکز بر چگونگی و عوامل مؤثر بر مناسبات این حکومت‌های محلی با یکدیگر می‌تواند ابعاد و اهمیت مقولۀ مناسبات میان حکومتی در ایران را در این عهد روشن‌ نماید و در نهایت به درک بهتری از تاریخ تحولات ایران و وضعیت منطقه‌ای و جهانی آن کمک کند. مقالۀ حاضر براساس چنین نگرشی ضمن اشاره‌ای کلی به فضای عمومی مناسبات خارجی ایران در این دوره، به طور خاص به بررسی مناسبات دو حکومت آل‌مظفر و آل‌جلایر به عنوان دو مورد از مهم‌ترین و پایدارترین حکومت‌های این عصر می‌پردازد

کلمات کلیدی