مطالعۀ حاضر با اتخاذ رویکرد تطبیقی موردمحور و به کارگیری روش تحلیل فازی، شرایط علّی نابرابریهای درآمدی در ایران در یک دورة شصت و چهار ساله را مورد بررسی قرار داده است. موارد این بررسی، شش دورة تاریخی میباشند که با عنایت به تغییر در سیاست های توسعهای از یکدیگر تفکیک شدهاند. مدل پیشنهادی جهت مطالعۀ شرایط علّی مؤثر بر نابرابریهای اجتماعی (با تأکید بر نابرابری درآمد )، مدلی ترکیبی است که توأمان از دیدگاه نوسازی، وابستگی (موقعیت در نظام جهانی ) و نظریۀ دولت توسعه گرا (خودگردانی دولت و روابط دولت – جامعه) بهره گرفته است. نتایج وارسی شروط لازم (منفرد ) نابرابری درآمدی در ایران نشان داد توسعۀ اقتصادی، شرط لازم برابری درآمد و قدرت دولت (دولت بزرگ و رانتیر) و وابستگی نیز هر یک شرط لازم نابرابری درآمد محسوب میشوند. اما دموکراسی و قوت جامعه برای برابری درآمدی به تنهایی نه لازم و نه کافی هستند . اجتماع دو شرط دموکراسی و قدرت جامعه شرط کافی برابری درآمدی در ایران و قدرت دولت و جامعه، شرط لازم آن محسوب میشوند. بررسی مسیرهای علّی (شرط) کافی برای وقوع نتیجه نشان می دهد دو مسیر جداگانه برای رخداد نابرابری درآمدی در ایران و جود دارد که هرکدام از این مسیرها شرط ترکیبی (عطفی) کافی تلقی میشوند. اولین مسیر نبود توسعۀ اقتصادی و نبود قدرت دولت، در کنار وابستگی و نبود دموکراسی است و مسیردوم توسعۀ اقتصادی، قدرت دولت، وابستگی و نبود دموکراسی و قوت جامعۀ مدنی است.

کلمات کلیدی