فن‌ّ‌آوری‌های نوین ارتباطی، سبب‌ساز شکل‌گیری فضای مجازی در عرصه سیاست شده‌اند. تکنولوژی‌های دیجیتال، شهروندان را خودآگاه‌تر و قدرت‌مندتر از دوران پیشین نموده‌اند؛ زیرا، ازیک‌سو، دولت‌ها دیگر نمی‌توانند اقتدار قاهرانه پیشین را اعمال کنند؛ ازدیگرسو، به‌تدریج برخی از مفاهیم مانند سرکوب، پنهان‌کاری، قانون‌گریزی، مرزهای ملّی، و سانسور، بی‌معنی شده‌اند. اینترنت به‌عنوان شاخصِ زیست‌سپهر مجازی، دارای پتانسیل دموکراتیک است؛ زیرا، در ورای کنترل‌‌های قاهرانه حکومت‌ها، سبب‌ساز پیدایش فضایی می‌شود که رایزنی‌های دموکراتیک را آسان می‌سازد. امّا، فن‌ّآوری‌های دیجیتال، تأثیر دوسویه‌ای نیز، دارند؛ یکی آن‌که، منجر به پیدایش مقوله دولت الکترونیک شده‌اند، دودیگر، به پدیدارشدن مفهوم دموکراسی الکترونیک، مدد فراوان رسانده‌اند. بنابراین، به‌نظر می‌رسد هم دولت‌ها قادر شده‌اند کارویژه‌های دیرینه خود را با سهولت و کارآمدی بیشتری انجام دهند؛ و هم، شهروندان توانسته‌اند قدرت‌مندتر و آگاهانه‌تر در عرصه عمومی حاضر باشند. برخی بر این‌ باورند که دیجیتالیزم و تکنولوژی‌های نوین ارتباطات، سبب‌ساز پیدایش تضاد میان دو مقوله دولت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک شده است؛ زیرا، در مورد نخست، رابطه بالا به پایین را تقویت نموده است، و در مورد دوم، ارتباط پایین به بالا را. نگارنده درصدد است با بررسی مقایسه‌ای کارویژه‌های حکومت‌ها و کارکردهای دموکراسی، نشان دهد که پیوند دوسویه ابزار و محتوا (دولت و دموکراسی به‌منزله مفهوم، و الکترونیک‌شدنِ کردارها به‌مثابه ابزار)، منجر به پیدایش کدام حالت‌های تقویت‌کننده/ تضعیف‌کننده در ارتباط متقابل میان دولت و دموکراسی شده است.

کلمات کلیدی