عبد القاهر جرجانی از بزرگترین نظریه پردازان حوزه نقد و بلاغت در زبان عربی,فصاحت کلام را در صورت فنّی که از نظر وی همان توخّی معانی نحو است می جوید و به عقیده صاحب نظران,وی نزدیک ترین تعریف صورت ادبی به معنای جدید و امروزی آن را ارائه نموده است.از نظر وی وقتی از معنای کلام بحث می شود دو مفهوم را می توان در نظر گرفت یکی معنا و مقصود اصلی که گوینده از طریق القاء کلام قصد بیان آن را دارد و دیگری معنای بر خاسته از ترکیب کلام که در شبکه ای در هم تنیده و منسجم از معانی نحوی متجلّی می گردد. این معانی ثانویه برگرفته از ساختار, تفسیر های گوناگونی را بر می تابد و باب تأویل را فرا روی مخاطبان و دریافت کنندگان پیام می گشاید این تأویل ها گاه چنان می نماید که در تعارض با مراد اصلی گوینده و یا فراتر از آن می‌باشد. این مسأله از مهم ترین مباحثی است که عبد القاهر به صورت پراکنده در نوشته های خود به ویژه دلائل الإعجاز به آن پرداخته است و آن را دلیلی محکم برای تبعیت لفظ از معنی می داند.با این توضیح که سخن بی آن که صورت و ساختارش تغییر پذیرد معنایش از وجهی به وجه دیگر تغییر می پذیرد.و این خود دلیلی بر تبعیّت لفظ از معنی است نویسندگان در این مقاله می کوشند این مسأله مهم را با دقّّت نظر در آثار عبد القاهر با تمرکز بر سه محور ذیل وا کاوی نمایند و با ذکر شواهد و نمونه هایی از متون ادبی به تبیین و شرح آن بپردازند: 1. ماهیّت متن از نظرگاه عبد القاهر جرجانی 2.مقصود عبد القاهر از فهم متن چیست؟ 3. نقش پیش فرض های دریافت کنندگان در تفسیر و تأویل متن ادبی تا چه پایه است؟ نویسندگان این مقاله بر این باورند: حاصل این واکاوی به روشنی ثابت خواهد کرد که عبد القاهر در کشف این ویژگی اثر ادبی که ناقدان ادب در عصر حاضر از آن بهمتن بازتعبیر می کنند پیشگام و پیشتاز بوده است.

کلمات کلیدی