Title : ( از مقامه تا حماسه : تأمّلی پیرامون تأثیر پذیری بدیع الزمان همدانی در مقامه بشریّه از داستان رستم و اسفندیار )
Authors: Ali Nouroozi ,
دانلود فایل برای اعضای دانشگاهAccess to full-text not allowed by authors
Abstract
باسمه تعالی دکتر علی نوروزی استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد Norozi1387@gmail.com از مقامه تا حماسه : تأمّلی پیرامون تأثیر پذیری بدیع الزمان همدانی در مقامه بشریّه از داستان رستم و اسفندیار اگر نگاهی گذرا به« مقامه بشریّه» بیفکنیم و آن را از جهت محتوی با دیگر مقامات بدیع الزّمان مقایسه کنیم تفاوت آشکار آن را با دیگر مقامات او می بینیم؛ دیگر در این مقامه, نشانی از تکدّی گری که محتوای و مضمون غالب در دیگر مقامات اوست نمی یابیم بلکه از جهت سیر روایت , رویداد ها و شخصیت ها وجوه اشتراک فراوانی را با داستان رستم و اسفندیار به ذهن تداعی می کند .در مقامه بشریّه, داستان این گونه آغاز می شود که صعلوکی بر یکی از قبایل عرب یورش می برد و با زنی صاحب جمال از آن قبیله ازدواج می کند زن صاحب فرزندی می شود و رشد و پرورش می یابد و در بزرگی در جستجوی پدر خویش با وی در نبردی سهمگین روبرو می شود. در این مقامه هنر بدیع الزّمان در آن است که توانسته است حماسه را به هر دو مفهوم رایج در زبان عربی و زبان فارسی یکجا گرد آورد با این توضیح که حماسه در زبان عربی به غرضی از اغراض شعری اطلاق می شود که محورش ذکر و شرح افتخارات قبایل عرب است . ولی در زبان فارسی اشعاری وصفی را گویند که تجلیگاه تمدّن یک ملّت با تمام عناصرش است و به مثابه آیینه ای است که تصویر یک قوم را با تمام عادات و اخلاق می نمایاند.به همین روی آنچه را که ما فارسی زبان ها حماسه می خوانیم در زبان عربی به آن «ملحمه» می گویند. بدیع الزمان به مدد قریحه ادبی و ذوق هنری ممتاز خود در پردازش صحنه های شور انگیز و با اعتماد به قدرت بالای حافظه خود توانسته است با تصرّفاتی بدیع در بن مایه و مضمون, به روایت داستانی بپردازد که از یک سو وفاداری او را به شیوه های ادبی شعرای کهن عرب در افتخارات و منافرات ثابت می کند و از سوی دیگر صبغه حماسی به مفهوم خاص و رایجش را در زبان فارسی دارا باشد , به دیگر سخن, مقامه بشریه را می توان برزخ میان این دو نوع حماسه دانست,همانگونه که شعر بشّار را جامع و حد وسط لطافت ذوق ایرانی و جزالت و استواری شعر کهن و جاهلی به شمار می آورند. نگارنده در این مقاله در پی آن است که در تأثیر پذیری بدیع الزمان در این مقامه از داستان رستم و اسفندیار و همچنین داستان رستم و سهراب تأمّلی داشته باشد و بر اساس نظریه عبد القاهر جرجانی در باب «احتذاء» و روی آوردن شعرا و نویسندگان در بیان معنا و مضمون واحد- که در پایان کتاب دلائل الاعجاز بدان اشاره نموده است – این موضوع را مورد بررسی قرار دهد و همچنین آراء رمضان صلاح الصلاوی را در مقایسه این دو داستان بر اساس همان نظریه جرجانی در بوته نقد و تحلیل قراردهد .چه , مضمون و بن مایه واحد در ارزیابی و نقد آثار ادبی در مقام سنجش و تأثیرپذیری وافی به مقصود نخواهد بود.بلکه هنر داستان پردازی را باید در صورت بندی و تشکیل و پردازش آن مضمونِ مشترک یا عناصر واحد جست و ارزیابی کرد. کلید واژه ها: مقامه بشریه , داستان رستم و سهراب, حماسه , عناصر داستان, روایت.
Keywords
, کلید واژه ها: مقامه بشریه , داستان رستم و سهراب, حماسه , عناصر داستان, روایت
@inproceedings{paperid:1024512,
author = {Nouroozi, Ali},
title = {از مقامه تا حماسه : تأمّلی پیرامون تأثیر پذیری بدیع الزمان همدانی در مقامه بشریّه از داستان رستم و اسفندیار},
booktitle = {آغاز هزاره دوم شاهنامه},
year = {2011},
location = {IRAN},
keywords = {کلید واژه ها: مقامه بشریه ; داستان رستم و سهراب; حماسه ; عناصر داستان; روایت},
}
%0 Conference Proceedings
%T از مقامه تا حماسه : تأمّلی پیرامون تأثیر پذیری بدیع الزمان همدانی در مقامه بشریّه از داستان رستم و اسفندیار
%A Nouroozi, Ali
%J آغاز هزاره دوم شاهنامه
%D 2011
