مسالة اساسی این مقاله تحلیل روابط و مناسبات شخصیت ها در لیلی و مجنون نظامی است. در این تحلیل، از الگوی کنش گر، گریماس استفاده شده است. شش نقش اصلی یا به تعبیر گریماس، کنش گر، در این روایت بازیابی شده که عبارتند از : فرستنده، پذیرنده، فاعل، هدف، یاری گر، و بازدارنده. براساس نتایج حاصل از این تحقیق، در روایت لیلی ومجنون، فرستنده: عشق است که یک مفهوم انتزاعی است نه یک شخصیت عینی؛ پذیره:لیلی و مجنون؛ فاعل: مجنون و سپس لیلی؛ هدف: رسیدن لیلی و مجنون به یکدیگر؛ یاریگر: خویشان و اطرافیان مجنون و کنش گر بازدارنده: پدر لیلی و سپس ابن سلام است. از این پژوهش بر می اید که الگوی گریماس در تحلیل شخصیت های منظومة لیلی و مجنون تا حدی مفید و کارآمد است؛ براساس این الگو، خواننده با ذهنیتی روشن می تواند روابط و مناسبات شخصیت ها را دنبال کند و برخی از ویژگیهایی را که گریماس برای حکایت های فولکوری بر می شمارد، در این روایت می توان دید؛ از جمله این که قهرمان هم فاعل و هم پذیرنده است. در این داستان فاعل به گونه ای است که هم بر لیلی انطباق می یابد و هم بر مجنون و هر دو به نوعی پذیرنده نیز هستند.

کلمات کلیدی